Φυσικό αέριο από τη Βόρεια Αφρική στην Ευρώπη
Posted by ΠΑΡΙΣΗΣ Ι. στο 22/02/2011
Δρ. Ιωάννης Παρίσης
Κατά τη διάρκεια της τελευταίων δεκαετιών του προηγουμένου αιώνα έγιναν σημαντικές ανακαλύψεις πετρελαίου και φυσικού αερίου γύρω από την περιοχή της νότιας ακτής της Μεσογείου. Για πολιτικούς λόγους, όπως οι εντάσεις μεταξύ του Ισραήλ και της Αιγύπτου, ο αποκλεισμός της Λιβύης από τη διεθνή κοινότητα, ο εμφύλιος πόλεμος στην Αλγερία (κυρίως στα μέσα της δεκαετίας του 1990, καθώς και οι αβεβαιότητες που προκλήθηκαν από την άνοδο του ισλαμικού φονταμενταλισμού στην Αίγυπτο, την Αλγερία, την Τυνησία και το Μαρόκο, οι ανακαλύψεις αυτές είχαν μείνει σε σημαντικό βαθμό ανεκμετάλλευτες. Ωστόσο, δεν μπορεί να αγνοηθεί ήταν η κατασκευή και λειτουργία από τη δεκαετία του 1990, των αγωγών Transmed και Maghreb-Europe που μεταφέρουν αλγερινό αέριο στην Ευρώπη μέσω της Ιταλίας και της Ισπανίας αντιστοίχως. Αυτό είχε μεγαλύτερη σημασία από την απλή μεταφορά υδρογονανθράκων: οι ευρωπαϊκές οικονομίες ενδιαφέρονταν για αέριο και είχαν κάνει πολλά γι’ αυτό στα προηγούμενα χρόνια.
Στα χρόνια που πέρασαν υπήρξαν σημαντικές συμφωνίες μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών της βόρειας μεσογειακής ακτής με τις χώρες της βόρειας Αφρικής, που οδήγησαν στην κατασκευή αγωγών από την περιοχή της Βόρειας Αφρικής στην Ευρώπη. Οι αγωγοί αυτοί συνδέουν κυρίως την Αλγερία με την Ισπανία και την Ιταλία, και την Λιβύη με την Ιταλία. Ένας άλλος αγωγός που ενδιαφέρει την Ευρώπη, είναι εκείνος που θα μεταφέρει αέριο από τη Νιγηρία στις ακτές της Αλγερίας, στη Μεσόγειο.
Η Αλγερία αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες χώρες εξαγωγούς φυσικού αερίου, με ποσότητα μεγαλύτερη των 60 bcm (δισεκατομ. κυβικών μέτρων) με προορισμό κυρίως την ευρωπαϊκή αγορά. Το γιγαντιαίο πεδίο εξόρυξης φυσικού αερίου Hassi R’Mel που βρίσκεται στο κέντρο της βόρειας Αλγερίας, αποτελεί την πηγή που προμηθεύει τους αγωγούς που κατευθύνονται προς την Ευρώπη. Το Hassi R’Mel ανακαλύφθηκε το 1956 και μπήκε στην παραγωγή το 1961. Αρχικά εφοδίαζε κυρίως με υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG: Liqued Natural Gas) τις εγκαταστάσεις εξαγωγής καθώς επίσης και τους εγχώριους χρήστες.
Το πρώτο εργοστάσιο υγροποίησης φυσικού αερίου στον κόσμο κατασκευάστηκε το 1964 στην Αλγερία. Σήμερα η χώρα διαθέτει 4 εργοστάσια υγροποίησης. Τρία στο Arzew, στο δυτικό τμήμα της μεσογειακής ακτής και ένα στη Skikda, στο ανατολικό. Στόχος της είναι να εξάγει 85 bcm φυσικού αερίου από το 2010, προκειμένου να ανταποκριθεί στην αναμενόμενη αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης. Πρόκειτα, επίσης, να αναπτυχθούν πεδία εξόρρυξης στη νότια Αλγερία για την παροχή επιπλέον αερίου που είναι αναγκαίο για την ανταπόκριση σ’ αυτούς τους στρατηγικούς στόχους. Η Αλγερία έχει ξεκινήσει μεγάλα προγράμματα υποδομών, για την εξαγωγή του φυσικού αερίου, αναγνωρισθείσα από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως «προτεραιότητα για τα περιφερειακά συμφέροντα»
Λαμβάνοντας υπόψη την αναμενόμενη, για τις επόμενες δεκαετίες, μεγάλη αύξηση των αναγκών για φυσικό αέριο στην Ευρώπη, οι νέες συμφωνίες που κλείστηκαν με την Ισπανία και την Ιταλία θεωρούνται πολύ σημαντικές. Αυτές αφορούν στην κατασκευή, σε συνεργασία με διαφόρους ευρωπαϊκούς φορείς, δύο υποβρύχιων αγωγών φυσικού αερίου – MEDGAZ και GALSI αντιστοίχως – με απευθείας σύνδεση, που θα αυξήσουν την ικανότητα μεταφοράς μεταξύ Αλγερίας και Ευρώπης, ενώ, παράλληλα προς τους αγωγούς αυτούς, δύο καλώδια ηλεκτρικής ισχύος θα συνδέσουν την Αλγερία με κάθε μια από τις δύο αυτές χώρες.
Στους αγωγούς αυτούς πρέπει να προστεθεί ο αγωγός φυσικού αερίου που διασχίζει τη Σαχάρα, από νότο προς βορρά (NIGAL Trans-Saharanή) μεταξύ Νιγηρίας και Μεσογειακής ακτής, χάρη στο δίκτυο της Αλγερίας. Αυτό το τρίτο πρόγραμμα θα συμβάλει από την πλευρά του στον εφοδιασμό της Ευρώπης με αέριο, με σημαντικά κοινωνικο-οικονομικά αποτελέσματα στις χώρες διέλευσης, συμβάλλοντας παράλληλα στην προστασία του περιβάλλοντος. Οι ειδικοί διαπιστώνουν ότι θα απαιτηθεί η ανάπτυξη ενός επιπλέον εργοστασίου υγροποίησης, με δυνατότητα 4 εκατομμυρίων τόνων ετησίως προς επεξεργασία του LNG (Liquid Natural Gas) για την τελική του πώληση.
Η μέθοδος μεταφοράς του φυσικού αερίου αποτελεί σημαντικό σημείο στην εκμετάλλευσή του. Υγροποιημένο (LNG) με πλοία ή μέσω αγωγών; Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, η ιταλική εταιρία ΕΝΙ εξασφάλισε εισαγωγές αερίου από τη Σοβιετική Ένωση και την Ολλανδία, και άρχισε να παίρνει φορτία αερίου από τη Λιβύη στις εγκαταστάσεις επαναεριοποίησης του LNG στην Panigaglia, κοντά στη Γένοβα. Την ίδια περίοδο στράφηκε και προς την Αλγερία, εκμεταλλευόμενη τις καλές σχέσεις με τη χώρα και την κρατική εταιρία Sonatrach. Ο όγκος του προϊόντος και οι λοιπές ρυθμίσεις στα συμβόλαια με την Αλγερία ήταν παρόμοια με εκείνες των συμβολαίων με την Σοβιετική Ένωση και την Ολλανδία. Το ξεπέρασμα των τεχνικών προκλήσεων για τον διάπλου της Μεσογείου, οδήγησε σταδιακά στην κατασκευή του αγωγού “Transmed”.
Αρχικά υπήρξαν αντιπαραθέσεις για το ποιος είναι ο ορθότερος και συμφερότερος τρόπος μεταφοράς του φυσικού: οι τεχνολογίες που βασίζονται στην μεταφορά LNG με πλοία, ή η απευθείας σύνδεση με αγωγούς; Η απόφαση της κατασκευής αγωγού στηρίχθηκε σε πολλαπλές στρατηγικές απόψεις. Σημαντικός παράγων υπήρξε το υψηλό κόστος του LNG, γεγονός που οδήγησε σε μια αρχική μελέτη σκοπιμότητας για έναν υποθαλάσσιο αγωγό το 1969, η οποία συνεχίσθηκε με προκαταρκτικές μελέτες και εργασίες και τελικώς στην κατασκευή του αγωγού Transmed.
Α) Αγωγός φυσικού αερίου Maghreb-Europe
Ο αγωγός Maghreb-Europe Gas (MEG) γνωστός επίσης και ως αγωγός Pedro Duran Farrel (ονομασία που έλαβε το 2000), είναι ένας αγωγός φυσικού αερίου μήκους 1.450 χιλιομέτρων, που συνδέει την περιοχή εξόρυξης Hassi R’mel, με την περιοχή της Κόρντομπα στην Ανδαλουσία της Ισπανίας, μέσω του Μαρόκου. Στη συνέχεια συνδέεται με τα δίκτυα φυσικού αερίου της Ισπανίας και της Πορτογαλίας.
Ο αγωγός MEG μπήκε σε λειτουργία τον Νοέμβριο 1996. Η ετήσια δυναμικότητά του είναι 8,6 bcm φυσικού αερίου, και το συνολικό κόστος κατασκευής του έφτασε τα 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια. Επί του παρόντος βρίσκεται σε εξέλιξη ένα σχέδιο επέκτασης της δυναμικότητάς του σε 11,7 bcm ετησίως. Ο αγωγός αποτελείται από πέντε τμήματα: τα τμήματα της Αλγερίας, του Μαρόκου και της Ανδαλουσίας με διάμετρο 48 ιντσών, το τμήμα που συνδέει την Ανδαλουσία με την Πορτογαλία με διάμετρο 7/8 ίντσας και το υποθαλάσσιο τμήμα με διάμετρο 22 ιντσών.
Το τμήμα του αγωγού εντός της Αλγερίας, μήκους 530 χιλιομέτρων, αναπτύσσεται από το πεδίο Hassi R’mel μέχρι τα σύνορα με το Μαρόκο. Ανήκει στην αλγερινή κρατική εταιρία ενέργειας Sonatrach[2] η οποία είναι και υπεύθυνη για τη λειτουργία του. Το μαροκινό τμήμα, μήκους 540 χιλιομέτρων, ανήκει στο κράτος και λειτουργεί με ευθύνη της Metragaz, μια κοινοπραξία μεταξύ της Sagane (θυγατρικής της ισπανικής εταιρίας Natural Gas (SDG), της Transgas (Πορτογαλία), και της SNPP (Μαρόκο).
Το υποθαλάσσιο τμήμα που συνδέει τις δύο ακτές του Στενού του Γιβλαρτάρ έχει μήκος 45 χιλιομέτρων και ανήκει από κοινού στις Enagás (Ισπανία) και Transgas, και το μαροκινό δημόσιο. Το εντός της Ανδαλουσίας τμήμα έχει μήκος 275 χιλιομέτρων, ενώ το τμήμα που συνδέει την Πορτογαλία έχει συνολικό μήκος 270 χιλιομέτρων, εντός του εδάφους της Ισπανίας.
Το αλγερινό τμήμα του αγωγού αρχίζει από το πεδίο Hassi R’mel και κινείται σε μήκος 550 χιλιομέτρων μέχρι τα σύνορα με την Τυνησία. Περιλαμβάνει ένα σταθμό συμπίεσης και δύο γραμμές διαμέτρου 48 ιντσών. Το τμήμα αυτό το λειτουργεί η αλγερινή εταιρία Sonatrach.
Το εντός της Τυνησίας τμήμα του αγωγού, μήκους 370 χιλιομέτρων, ανήκει στην εταιρία Sotugat (Société Tunisienne du Gazoduc Trans-tunisien) και λειτουργεί με μέριμνα της Sergaz. Περιλαμβάνει 3 σταθμούς συμπίεσης και 2 γραμμές διαμέτρου 48 ιντσών. Τα δικαιώματα που εισπράττει η Τυνησία ανέρχονται στο 5,25-6,75 % της αξίας του μεταφερομένου αερίου, ενώ αγοράζει περίπου 12 bcm το χρόνο.
Το υποθαλάσσιο τμήμα του αγωγού, μήκους 155 χιλιομέτρων, που διέρχεται από το Στενό της Σικελίας, περιλαμβάνει 3 γραμμές διαμέτρου 20 ιντσών και 2 γραμμές διαμέτρου 26 ιντσών. Το τμήμα αυτό λειτουργεί υπό την ευθύνη της TMPC (Trans Mediterranean Pipeline Company), μια κοινοπραξία μεταξύ της ιταλικής ENI (Ente Nazionale Idrocarburi) και της αλγερινής Sonatrach. Το υποθαλάσσιο τμήμα αρχίζει από την πόλη El Haouaria, στην περιοχή της χερσονήσου Cap Bon (ή Sharik ) στο βορειοανατολικό άκρο της Τυνησίας και καταλήγει στην περιοχή της πόλης Mazara del Vallo στο νοτιοδυτικό τμήμα της Σικελίας.
Το συνολικό μήκος του ιταλικού τμήματος είναι 1.400 χιλιόμετρα, και λειτουργεί με μέριμνα της Snam Rete Gas, θυγατρικής της ΕΝΙ. Η διάμετρος των 2 σωλήνων κυμαίνεται από 42 έως 48 ίντσες. Ο αγωγός διέρχεται από το έδαφος της Σικελίας, το θαλάσσιο τμήμα των Στενών της Μεσσήνας (15 χιλιόμετρα) και στη συνέχεια εντός της ιταλικής χερσονήσου, μέχρι την κοιλάδα του ποταμού Πάδου (Po Valley) στη βόρεια Ιταλία, όπου είναι οι εγκαταστάσεις της εταιρίας Po Valley Energy, αυστραλιανών συμφερόντων.
Γ) Αγωγός φυσικού αερίου Medgaz
Η Medgaz αποτελεί ένα κονσόρτσιουμ επτά διεθνών εταιριών εξειδικευμένων σε επιχειρήσεις αερίου. Η ισπανική CEPSA και η αλγερινή Sonatrach, είναι οι ιδρυτικοί εταίροι και κύριοι μέτοχοι του προγράμματος με 20% εκάστη, ενώ συμμετέχουν επίσης η γαλλική TOTAL, η ισπανική Endesa, η βρετανική BP, η γαλλική Gaz de France και η ισπανική Iberdrola με 12% εκάστη.
Το πρόγραμμα αφορά στην κατασκευή ενός υποβρύχιου αγωγού φυσικού αερίου που σχεδιάσθηκε για να συνδέσει την ακτή της Αλγερίας με την απέναντι ακτή της Ισπανίας, και συγκεκριμένα από το λιμάνι Beni Saf μέχρι την Perdigal Beach στην ακτή της Αλμερίας. Ο αγωγός θα αρχίζει από το πεδίο Hassi R’mel στην Αλγερία και το πρώτο τμήμα του, διαμέτρου 48 ιντσών, θα κινείται μέχρι το λιμάνι Beni Saf, σε μήκος 547 χιλιομέτρων. Το υποθαλάσσιο τμήμα θα έχει μήκος 200 χιλιομέτρων περίπου και διάμετρο 24 ιντσών, σε μέγιστο βάθος 2.160 μέτρων. Η αρχική δυναμικότητα του αγωγού θα είναι 8 bcm φυσικού αερίου ετησίως. Το συνολικό κόστος του προγράμματος εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 1,1 δισεκατομμύρια ευρώ, συμπεριλαμβανομένων των 630 εκατομμυρίων ευρώ για το υποθαλάσσιο τμήμα.
Η προπαρασκευαστικές ενέργειες για τον πρόγραμμα Medgaz άρχισαν το 2001 με την απόφαση για χρηματοδότηση της εταιρίας που δημιουργήθηκε για το σκοπό αυτό, (Medgaz pipeline company). Μετά τις μελέτες σκοπιμότητας, την αποδοχή του σχεδίου από τις δύο κυβερνήσεις και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προχώρησαν οι προκαταρκτικές εργασίες. Το 2004, ύστερα από μελέτη του βυθού και σύνταξη σχετικών σχεδίων, αποφασίσθηκε το σημείο κατασκευής του υποθαλάσσιου τμήματος. Οι εργασίες κατασκευής άρχισαν ουσιαστικά εντός του 2007 και ολοκληρώθηκε το 2009.
Το Medgaz αποτελεί στρατηγικής σημασίας πρόγραμμα τόσο για την Αλγερία και την Ισπανία όσο και την υπόλοιπη Ευρώπη. Στην Ισπανία, έχει συμπεριληφθεί σε επίσημο έγγραφο με τον γενικό τίτλο “Planning of Electrical Power and Gas Sectors. Development of Transportation Networks 2002-2011″, ενώ η κυβέρνηση το είχε χαρακτηρίσει ως «πρόγραμμα προτεραιότητας». Για την Ευρώπη, ο αγωγός αυτός καλύπτει σημαντικούς στόχους, όπως την εγγύηση σταθερού και σίγουρου εφοδιασμού ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος. Για το λόγο αυτό το σχέδιο Medgaz έχει γίνει αποδεκτό από την ΕΕ ως “Project of Common Interest within Trans-European Networks in the Energy Sector”.
Το υποθαλάσσιο τμήμα του αγωγού, μήκους 310 χιλιομέτρων, με δύο σκέλη, σε μέγιστο βάθος 1.950 μέτρων, συνδέει το El Kala με το Κάλιαρι της Σαρδηνίας. Το τμήμα της Σαρδηνίας διασχίζει τη νήσο από το νότο μέχρι το βορρά, σε μήκος περίπου 300 χιλιομέτρων, από το Κάλιαρι στην Όλμπια. Στη συνέχεια, το υποθαλάσσιο τμήμα που συνδέει την Σαρδηνία με την ιταλική ενδοχώρα, έχει μήκος 280 χιλιομέτρων, σε μέγιστο βάθος 900 μέτρων και φθάνει στην κωμόπολη Castiglione della Pescaia της Τοσκάνης. Από εκεί, μέσω του ιταλικού δικτύου το αέριο διοχετεύεται στις εγκαταστάσεις της βόρειας Ιταλίας απ’ όπου θα διοχετεύεται στις αγορές της Ευρώπης.
Η διάμετρος του αγωγού θα ποικίλει από 22 έως 48 ίντσες. Η αρχική δυναμικότητά του είναι 9-10 bcm φυσικού αερίου ετησίως. Το συνολικό εκτιμώμενο κόστος του προγράμματος ανέρχεται σε 2 δισεκατομμύρια ευρώ. Οι σχετικές προκαταρκτικές μελέτες ολοκληρώθηκαν το 2005 και ο αγωγός τέθηκε σε λειτουργία το 2009.
Το πρόγραμμα GALSI ξεκίνησε το 2001 όταν υπεγράφη μια συμφωνία μεταξύ της αλγερινής εταιρίας Sonatrach, της ιταλικής Enel (Ente Nazionale per l’energia ELettrica) και της γερμανικής Wintershall, θυγατρικής της BASF. Στο κονσόρτσιουμ GALSI που δημιουργήθηκε τον Ιανουάριο 2003 στο Μιλάνο, για την υλοποίηση του προγράμματος, συμμετέχουν οι εξής εταιρίες: Sonatrach (Αλγερία) με 36%, Edison S.p.A. (Ιταλία) με 11%, Enel (Ιταλία) με 13.5%, Wintershall (Γερμανία) με 13.5%, Hera Trading (Ιταλία) με 9%, Sfirz (Ιταλία) με 5% και Progemisa (Ιταλία) με 12%.
Το πρόγραμμα GALSI έχει χαρακτηρισθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος και προτεραιότητας, καθόσον αυξάνει την ασφάλεια του εφοδιασμού της Ευρώπης με φυσικό αέριο και παρέχει σημαντικά οικονομικά οφέλη.
Το πρόγραμμα Greenstream αποτελεί μέρος του Western Libyan Gas Project, το οποίο είναι το πρώτο κύριο πρόγραμμα εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου που παράγεται στη Λιβύη μέσω της εξαγωγής στην Ευρώπη. Το φυσικό αέριο που μεταφέρεται μέσω του αγωγού Greenstream προέρχεται από δύο λιβυκά πεδία εξόρυξης: το πρώτο, Bahr Essalam, βρίσκεται σε θαλάσσια περιοχή 110 χιλιόμετρα από την μεσογειακή ακτή, ενώ το δεύτερο, Wafa, βρίσκεται κοντά στα σύνορα με την Αλγερία, σε απόσταση 530 χιλιομέτρων από τη Mellitah.
Η ιδέα για την εξαγωγή φυσικού αερίου από τη Λιβύη στην Ιταλία ξεκίνησε στη δεκαετία του 1970, ενώ μέσα στις δύο επόμενες δεκαετίες πραγματοποιήθηκαν διάφορες μελέτες σκοπιμότητας. Το πρόγραμμα αναπτύχθηκε από κοινού από την ιταλική εταιρία ΕΝΙ, που κατέχει το 50% και την κρατική εταιρία της Λιβύης National Oil Corporation (NOC). Περιλαμβάνει τον σταθμό συμπίεσης της Mellitah, τον υποθαλάσσιο αγωγό και τον τερματικό σταθμό στη Γέλα. Η εργασίες κατασκευής του αγωγού άρχισαν τον Αύγουστο του 2003 και το έργο ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο 2004 και εγκαινιάσθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2004. Από τις αρχές του 2007 ο αγωγός είχε τη ετήσια απόδοση των 8 bcm ετησίως.
Η κατασκευή του αγωγού Greenstream είχε και τις πολιτικές του προεκτάσεις. Οι ηγέτες των δύο χωρών Σίλβιο Μπερλουσκόνι και Καντάφι μίλησαν στα εγκαίνια για μια νέα εποχή φιλίας και συνεργασίας στην περιοχή της Μεσογείου. Είναι χαρακτηριστική μια φράση του Λίβυου ηγέτη: «Η ημέρα της 7ης Οκτωβρίου θύμιζε στο λαό της Λιβύης την έναρξη της ιταλικής εισβολής το 1911 και την εκκένωση των Ιταλών το 1970. Τώρα θέλουμε να την κάνουμε ημέρα φιλίας και συνεργασίας μεταξύ της Λιβύης και της Ιταλίας, μιας συνεργασίας που παγιώνεται με το πρόγραμμα αερίου που σήμερα εγκαινιάζουμε». Αναφερόμενος δε στους 20.000 Ιταλούς που είχαν γεννηθεί στη Λιβύη και το καθεστώς του είχε απελάσει το 1970, είπε: «Ο φίλος μας Μπερλουσκόνι ζήτησε από τον λαό της Λιβύης να επιτρέψει στους ηλικιωμένους Ιταλούς που αποίκησαν τη Λιβύη και εκδιώχθηκαν στις 7 Οκτωβρίου 1970 να έρθουν στη Λιβύη. Καλώ τον λαό της Λιβύης να αποδεχθεί το αίτημα. Εκείνοι που θέλουν να έρθουν και να εργασθούν στη Λιβύη μπορούν να το κάνουν». Επίσης, ο Καντάφι ευχαρίστησε την Ιταλια για το ρόλο που έπαιξε στην απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να άρει το εμπάργκο όπλων προς τη χώρα του.
ΣΤ) Αγωγός φυσικού αερίου NIGAL: από την υπο-Σαχάρια Αφρική στη Μεσόγειο
Ο αγωγός NIGAL, γνωστός επίσης ως αγωγός αερίου Trans-African και Trans-Saharan, σχεδιάζεται για να συνδέσει την περιοχή της πόλης Warri στο νότο της Νιγηρίας, με την μεσογειακή ακτή της Αλγερίας. Ο αγωγός, συνολικού μήκους περίπου 4.400 χιλιομέτρων, θα διασχίζει το έδαφος της Νιγηρίας σε μήκος περίπου 1.300 χιλιομέτρων, το έδαφος του Νίγηρα σε μήκος 750 χιλιομέτρων και της Αλγερίας σε μήκος 2.500 χιλιομέτρων. Από την Αλγερία ο αγωγός θα εφοδιάζει τους αγωγούς εξαγωγής προς την Ευρώπη (Medgaz, Galsi). Εκτιμάται ότι ο αγωγός NIGAL θα μεταφέρει 20-30 bcm.
Στις 14 Ιανουαρίου 2002 είχε υπογραφεί ένα Μνημόνιο Κατανόησης (MoU) μεταξύ Αλγερίας και Νιγηρίας. Στις 16 Μαίου 2005 η Αλγερία και η Νιγηρία υπέγραψαν συμβόλαιο για την πραγματοποίηση μια μελέτης σκοπιμότητας για την κατασκευή του αγωγού αερίου Trans-Saharan. Το πρόγραμμα αναλήφθηκε από την Nigerian National Petroleum Corporation (NNPC) και την Sonatrach εκ μέρους των κυβερνήσεων των δύο χωρών. Το κόστος του προγράμματος εκτιμάται ότι θα φθάσει τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ο αγωγός NIGAL αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το 2015. Θα αποτελέσει τη μεγαλύτερη αγοραστική διέξοδο, μετά το πρόγραμμα υγροποιημένου αερίου (LNG), για τα τεράστια αποθέματα αερίου της Νιγηρίας.
Κατά τη διάρκεια της τελευταίων δεκαετιών του προηγουμένου αιώνα έγιναν σημαντικές ανακαλύψεις πετρελαίου και φυσικού αερίου γύρω από την περιοχή της νότιας ακτής της Μεσογείου. Για πολιτικούς λόγους, όπως οι εντάσεις μεταξύ του Ισραήλ και της Αιγύπτου, ο αποκλεισμός της Λιβύης από τη διεθνή κοινότητα, ο εμφύλιος πόλεμος στην Αλγερία (κυρίως στα μέσα της δεκαετίας του 1990, καθώς και οι αβεβαιότητες που προκλήθηκαν από την άνοδο του ισλαμικού φονταμενταλισμού στην Αίγυπτο, την Αλγερία, την Τυνησία και το Μαρόκο, οι ανακαλύψεις αυτές είχαν μείνει σε σημαντικό βαθμό ανεκμετάλλευτες. Ωστόσο, δεν μπορεί να αγνοηθεί ήταν η κατασκευή και λειτουργία από τη δεκαετία του 1990, των αγωγών Transmed και Maghreb-Europe που μεταφέρουν αλγερινό αέριο στην Ευρώπη μέσω της Ιταλίας και της Ισπανίας αντιστοίχως. Αυτό είχε μεγαλύτερη σημασία από την απλή μεταφορά υδρογονανθράκων: οι ευρωπαϊκές οικονομίες ενδιαφέρονταν για αέριο και είχαν κάνει πολλά γι’ αυτό στα προηγούμενα χρόνια.
Στα χρόνια που πέρασαν υπήρξαν σημαντικές συμφωνίες μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών της βόρειας μεσογειακής ακτής με τις χώρες της βόρειας Αφρικής, που οδήγησαν στην κατασκευή αγωγών από την περιοχή της Βόρειας Αφρικής στην Ευρώπη. Οι αγωγοί αυτοί συνδέουν κυρίως την Αλγερία με την Ισπανία και την Ιταλία, και την Λιβύη με την Ιταλία. Ένας άλλος αγωγός που ενδιαφέρει την Ευρώπη, είναι εκείνος που θα μεταφέρει αέριο από τη Νιγηρία στις ακτές της Αλγερίας, στη Μεσόγειο.
Η Αλγερία αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες χώρες εξαγωγούς φυσικού αερίου, με ποσότητα μεγαλύτερη των 60 bcm (δισεκατομ. κυβικών μέτρων) με προορισμό κυρίως την ευρωπαϊκή αγορά. Το γιγαντιαίο πεδίο εξόρυξης φυσικού αερίου Hassi R’Mel που βρίσκεται στο κέντρο της βόρειας Αλγερίας, αποτελεί την πηγή που προμηθεύει τους αγωγούς που κατευθύνονται προς την Ευρώπη. Το Hassi R’Mel ανακαλύφθηκε το 1956 και μπήκε στην παραγωγή το 1961. Αρχικά εφοδίαζε κυρίως με υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG: Liqued Natural Gas) τις εγκαταστάσεις εξαγωγής καθώς επίσης και τους εγχώριους χρήστες.
Το πρώτο εργοστάσιο υγροποίησης φυσικού αερίου στον κόσμο κατασκευάστηκε το 1964 στην Αλγερία. Σήμερα η χώρα διαθέτει 4 εργοστάσια υγροποίησης. Τρία στο Arzew, στο δυτικό τμήμα της μεσογειακής ακτής και ένα στη Skikda, στο ανατολικό. Στόχος της είναι να εξάγει 85 bcm φυσικού αερίου από το 2010, προκειμένου να ανταποκριθεί στην αναμενόμενη αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης. Πρόκειτα, επίσης, να αναπτυχθούν πεδία εξόρρυξης στη νότια Αλγερία για την παροχή επιπλέον αερίου που είναι αναγκαίο για την ανταπόκριση σ’ αυτούς τους στρατηγικούς στόχους. Η Αλγερία έχει ξεκινήσει μεγάλα προγράμματα υποδομών, για την εξαγωγή του φυσικού αερίου, αναγνωρισθείσα από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως «προτεραιότητα για τα περιφερειακά συμφέροντα»
Λαμβάνοντας υπόψη την αναμενόμενη, για τις επόμενες δεκαετίες, μεγάλη αύξηση των αναγκών για φυσικό αέριο στην Ευρώπη, οι νέες συμφωνίες που κλείστηκαν με την Ισπανία και την Ιταλία θεωρούνται πολύ σημαντικές. Αυτές αφορούν στην κατασκευή, σε συνεργασία με διαφόρους ευρωπαϊκούς φορείς, δύο υποβρύχιων αγωγών φυσικού αερίου – MEDGAZ και GALSI αντιστοίχως – με απευθείας σύνδεση, που θα αυξήσουν την ικανότητα μεταφοράς μεταξύ Αλγερίας και Ευρώπης, ενώ, παράλληλα προς τους αγωγούς αυτούς, δύο καλώδια ηλεκτρικής ισχύος θα συνδέσουν την Αλγερία με κάθε μια από τις δύο αυτές χώρες.
Στους αγωγούς αυτούς πρέπει να προστεθεί ο αγωγός φυσικού αερίου που διασχίζει τη Σαχάρα, από νότο προς βορρά (NIGAL Trans-Saharanή) μεταξύ Νιγηρίας και Μεσογειακής ακτής, χάρη στο δίκτυο της Αλγερίας. Αυτό το τρίτο πρόγραμμα θα συμβάλει από την πλευρά του στον εφοδιασμό της Ευρώπης με αέριο, με σημαντικά κοινωνικο-οικονομικά αποτελέσματα στις χώρες διέλευσης, συμβάλλοντας παράλληλα στην προστασία του περιβάλλοντος. Οι ειδικοί διαπιστώνουν ότι θα απαιτηθεί η ανάπτυξη ενός επιπλέον εργοστασίου υγροποίησης, με δυνατότητα 4 εκατομμυρίων τόνων ετησίως προς επεξεργασία του LNG (Liquid Natural Gas) για την τελική του πώληση.
Η μέθοδος μεταφοράς του φυσικού αερίου αποτελεί σημαντικό σημείο στην εκμετάλλευσή του. Υγροποιημένο (LNG) με πλοία ή μέσω αγωγών; Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, η ιταλική εταιρία ΕΝΙ εξασφάλισε εισαγωγές αερίου από τη Σοβιετική Ένωση και την Ολλανδία, και άρχισε να παίρνει φορτία αερίου από τη Λιβύη στις εγκαταστάσεις επαναεριοποίησης του LNG στην Panigaglia, κοντά στη Γένοβα. Την ίδια περίοδο στράφηκε και προς την Αλγερία, εκμεταλλευόμενη τις καλές σχέσεις με τη χώρα και την κρατική εταιρία Sonatrach. Ο όγκος του προϊόντος και οι λοιπές ρυθμίσεις στα συμβόλαια με την Αλγερία ήταν παρόμοια με εκείνες των συμβολαίων με την Σοβιετική Ένωση και την Ολλανδία. Το ξεπέρασμα των τεχνικών προκλήσεων για τον διάπλου της Μεσογείου, οδήγησε σταδιακά στην κατασκευή του αγωγού “Transmed”.
Αρχικά υπήρξαν αντιπαραθέσεις για το ποιος είναι ο ορθότερος και συμφερότερος τρόπος μεταφοράς του φυσικού: οι τεχνολογίες που βασίζονται στην μεταφορά LNG με πλοία, ή η απευθείας σύνδεση με αγωγούς; Η απόφαση της κατασκευής αγωγού στηρίχθηκε σε πολλαπλές στρατηγικές απόψεις. Σημαντικός παράγων υπήρξε το υψηλό κόστος του LNG, γεγονός που οδήγησε σε μια αρχική μελέτη σκοπιμότητας για έναν υποθαλάσσιο αγωγό το 1969, η οποία συνεχίσθηκε με προκαταρκτικές μελέτες και εργασίες και τελικώς στην κατασκευή του αγωγού Transmed.
Οι αγωγοί από την Αφρική στην Ευρώπη
Σήμερα, στην μεσογειακή περιοχή υπάρχουν πέντε αγωγοί, λειτουργούντες ή ευρισκόμενοι στο στάδιο της κατασκευής, με τους οποίους μεταφέρεται φυσικό αέριο από την Αλγερία και τη Λιβύη προς τις Ισπανία και Ιταλία και μέσω αυτών και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Τους αγωγούς αυτούς θα παρουσιάσουμε στη συνέχεια.
Α) Αγωγός φυσικού αερίου Maghreb-Europe
Ο αγωγός Maghreb-Europe Gas (MEG) γνωστός επίσης και ως αγωγός Pedro Duran Farrel (ονομασία που έλαβε το 2000), είναι ένας αγωγός φυσικού αερίου μήκους 1.450 χιλιομέτρων, που συνδέει την περιοχή εξόρυξης Hassi R’mel, με την περιοχή της Κόρντομπα στην Ανδαλουσία της Ισπανίας, μέσω του Μαρόκου. Στη συνέχεια συνδέεται με τα δίκτυα φυσικού αερίου της Ισπανίας και της Πορτογαλίας.
Ο αγωγός MEG μπήκε σε λειτουργία τον Νοέμβριο 1996. Η ετήσια δυναμικότητά του είναι 8,6 bcm φυσικού αερίου, και το συνολικό κόστος κατασκευής του έφτασε τα 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια. Επί του παρόντος βρίσκεται σε εξέλιξη ένα σχέδιο επέκτασης της δυναμικότητάς του σε 11,7 bcm ετησίως. Ο αγωγός αποτελείται από πέντε τμήματα: τα τμήματα της Αλγερίας, του Μαρόκου και της Ανδαλουσίας με διάμετρο 48 ιντσών, το τμήμα που συνδέει την Ανδαλουσία με την Πορτογαλία με διάμετρο 7/8 ίντσας και το υποθαλάσσιο τμήμα με διάμετρο 22 ιντσών.
Το τμήμα του αγωγού εντός της Αλγερίας, μήκους 530 χιλιομέτρων, αναπτύσσεται από το πεδίο Hassi R’mel μέχρι τα σύνορα με το Μαρόκο. Ανήκει στην αλγερινή κρατική εταιρία ενέργειας Sonatrach[2] η οποία είναι και υπεύθυνη για τη λειτουργία του. Το μαροκινό τμήμα, μήκους 540 χιλιομέτρων, ανήκει στο κράτος και λειτουργεί με ευθύνη της Metragaz, μια κοινοπραξία μεταξύ της Sagane (θυγατρικής της ισπανικής εταιρίας Natural Gas (SDG), της Transgas (Πορτογαλία), και της SNPP (Μαρόκο).
Το υποθαλάσσιο τμήμα που συνδέει τις δύο ακτές του Στενού του Γιβλαρτάρ έχει μήκος 45 χιλιομέτρων και ανήκει από κοινού στις Enagás (Ισπανία) και Transgas, και το μαροκινό δημόσιο. Το εντός της Ανδαλουσίας τμήμα έχει μήκος 275 χιλιομέτρων, ενώ το τμήμα που συνδέει την Πορτογαλία έχει συνολικό μήκος 270 χιλιομέτρων, εντός του εδάφους της Ισπανίας.
Β) Αγωγός Trans-Mediterranean
Ο αγωγός Trans-Mediterranean (TransMed), που από το 2000 πήρε τη ονομασία Enrico Mattei) είναι αγωγός φυσικού αερίου που συνδέει την Αλγερία με τη Σικελία μέσω της Τυνησίας, ενώ στη συνέχεια αναπτύσσεται στην ιταλική ενδοχώρα. Παραπέρα, μία επέκτασή του τροφοδοτεί με αλγερινό φυσικό αέριο τη Σλοβενία. Η πρώτη φάση του αγωγού TransMed κατασκευάσθηκε μεταξύ 1978-1983 ενώ η δεύτερη φάση μεταξύ 1991-1994. Η σημερινή δυναμικότητά του είναι 24 bcm φυσικού αερίου. Υπάρχουν σχέδια επέκτασής της δυναμικότητά του μέχρι τα 33,5 bcm από το 2012.Το αλγερινό τμήμα του αγωγού αρχίζει από το πεδίο Hassi R’mel και κινείται σε μήκος 550 χιλιομέτρων μέχρι τα σύνορα με την Τυνησία. Περιλαμβάνει ένα σταθμό συμπίεσης και δύο γραμμές διαμέτρου 48 ιντσών. Το τμήμα αυτό το λειτουργεί η αλγερινή εταιρία Sonatrach.
Το εντός της Τυνησίας τμήμα του αγωγού, μήκους 370 χιλιομέτρων, ανήκει στην εταιρία Sotugat (Société Tunisienne du Gazoduc Trans-tunisien) και λειτουργεί με μέριμνα της Sergaz. Περιλαμβάνει 3 σταθμούς συμπίεσης και 2 γραμμές διαμέτρου 48 ιντσών. Τα δικαιώματα που εισπράττει η Τυνησία ανέρχονται στο 5,25-6,75 % της αξίας του μεταφερομένου αερίου, ενώ αγοράζει περίπου 12 bcm το χρόνο.
Το υποθαλάσσιο τμήμα του αγωγού, μήκους 155 χιλιομέτρων, που διέρχεται από το Στενό της Σικελίας, περιλαμβάνει 3 γραμμές διαμέτρου 20 ιντσών και 2 γραμμές διαμέτρου 26 ιντσών. Το τμήμα αυτό λειτουργεί υπό την ευθύνη της TMPC (Trans Mediterranean Pipeline Company), μια κοινοπραξία μεταξύ της ιταλικής ENI (Ente Nazionale Idrocarburi) και της αλγερινής Sonatrach. Το υποθαλάσσιο τμήμα αρχίζει από την πόλη El Haouaria, στην περιοχή της χερσονήσου Cap Bon (ή Sharik ) στο βορειοανατολικό άκρο της Τυνησίας και καταλήγει στην περιοχή της πόλης Mazara del Vallo στο νοτιοδυτικό τμήμα της Σικελίας.
Το συνολικό μήκος του ιταλικού τμήματος είναι 1.400 χιλιόμετρα, και λειτουργεί με μέριμνα της Snam Rete Gas, θυγατρικής της ΕΝΙ. Η διάμετρος των 2 σωλήνων κυμαίνεται από 42 έως 48 ίντσες. Ο αγωγός διέρχεται από το έδαφος της Σικελίας, το θαλάσσιο τμήμα των Στενών της Μεσσήνας (15 χιλιόμετρα) και στη συνέχεια εντός της ιταλικής χερσονήσου, μέχρι την κοιλάδα του ποταμού Πάδου (Po Valley) στη βόρεια Ιταλία, όπου είναι οι εγκαταστάσεις της εταιρίας Po Valley Energy, αυστραλιανών συμφερόντων.
Γ) Αγωγός φυσικού αερίου Medgaz
Η Medgaz αποτελεί ένα κονσόρτσιουμ επτά διεθνών εταιριών εξειδικευμένων σε επιχειρήσεις αερίου. Η ισπανική CEPSA και η αλγερινή Sonatrach, είναι οι ιδρυτικοί εταίροι και κύριοι μέτοχοι του προγράμματος με 20% εκάστη, ενώ συμμετέχουν επίσης η γαλλική TOTAL, η ισπανική Endesa, η βρετανική BP, η γαλλική Gaz de France και η ισπανική Iberdrola με 12% εκάστη.
Το πρόγραμμα αφορά στην κατασκευή ενός υποβρύχιου αγωγού φυσικού αερίου που σχεδιάσθηκε για να συνδέσει την ακτή της Αλγερίας με την απέναντι ακτή της Ισπανίας, και συγκεκριμένα από το λιμάνι Beni Saf μέχρι την Perdigal Beach στην ακτή της Αλμερίας. Ο αγωγός θα αρχίζει από το πεδίο Hassi R’mel στην Αλγερία και το πρώτο τμήμα του, διαμέτρου 48 ιντσών, θα κινείται μέχρι το λιμάνι Beni Saf, σε μήκος 547 χιλιομέτρων. Το υποθαλάσσιο τμήμα θα έχει μήκος 200 χιλιομέτρων περίπου και διάμετρο 24 ιντσών, σε μέγιστο βάθος 2.160 μέτρων. Η αρχική δυναμικότητα του αγωγού θα είναι 8 bcm φυσικού αερίου ετησίως. Το συνολικό κόστος του προγράμματος εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 1,1 δισεκατομμύρια ευρώ, συμπεριλαμβανομένων των 630 εκατομμυρίων ευρώ για το υποθαλάσσιο τμήμα.
Η προπαρασκευαστικές ενέργειες για τον πρόγραμμα Medgaz άρχισαν το 2001 με την απόφαση για χρηματοδότηση της εταιρίας που δημιουργήθηκε για το σκοπό αυτό, (Medgaz pipeline company). Μετά τις μελέτες σκοπιμότητας, την αποδοχή του σχεδίου από τις δύο κυβερνήσεις και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προχώρησαν οι προκαταρκτικές εργασίες. Το 2004, ύστερα από μελέτη του βυθού και σύνταξη σχετικών σχεδίων, αποφασίσθηκε το σημείο κατασκευής του υποθαλάσσιου τμήματος. Οι εργασίες κατασκευής άρχισαν ουσιαστικά εντός του 2007 και ολοκληρώθηκε το 2009.
Το Medgaz αποτελεί στρατηγικής σημασίας πρόγραμμα τόσο για την Αλγερία και την Ισπανία όσο και την υπόλοιπη Ευρώπη. Στην Ισπανία, έχει συμπεριληφθεί σε επίσημο έγγραφο με τον γενικό τίτλο “Planning of Electrical Power and Gas Sectors. Development of Transportation Networks 2002-2011″, ενώ η κυβέρνηση το είχε χαρακτηρίσει ως «πρόγραμμα προτεραιότητας». Για την Ευρώπη, ο αγωγός αυτός καλύπτει σημαντικούς στόχους, όπως την εγγύηση σταθερού και σίγουρου εφοδιασμού ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος. Για το λόγο αυτό το σχέδιο Medgaz έχει γίνει αποδεκτό από την ΕΕ ως “Project of Common Interest within Trans-European Networks in the Energy Sector”.
Δ) Αγωγός φυσικού αερίου GALSI
Το πρόγραμμα GALSI (Gas-pipeline Algeria-Sardinia-Italy) αφορά αγωγό φυσικού αερίου που σχεδιάσθηκε για να συνδέσει την Αλγερία με τη Ιταλία μέσω της Σαρδηνίας. Ο αγωγός αρχίζει από το αλγερινό πεδίο Hassi R’mel, και μετά από 640 χιλιόμετρα θα φθάνει στο λιμάνι El Kala στη μεσογειακή ακτή, 16 χιλιόμετρα δυτικά των συνόρων με την Τυνησία, ακριβώς απέναντι από τη νότια ακτή της Σαρδηνίας.Το υποθαλάσσιο τμήμα του αγωγού, μήκους 310 χιλιομέτρων, με δύο σκέλη, σε μέγιστο βάθος 1.950 μέτρων, συνδέει το El Kala με το Κάλιαρι της Σαρδηνίας. Το τμήμα της Σαρδηνίας διασχίζει τη νήσο από το νότο μέχρι το βορρά, σε μήκος περίπου 300 χιλιομέτρων, από το Κάλιαρι στην Όλμπια. Στη συνέχεια, το υποθαλάσσιο τμήμα που συνδέει την Σαρδηνία με την ιταλική ενδοχώρα, έχει μήκος 280 χιλιομέτρων, σε μέγιστο βάθος 900 μέτρων και φθάνει στην κωμόπολη Castiglione della Pescaia της Τοσκάνης. Από εκεί, μέσω του ιταλικού δικτύου το αέριο διοχετεύεται στις εγκαταστάσεις της βόρειας Ιταλίας απ’ όπου θα διοχετεύεται στις αγορές της Ευρώπης.
Η διάμετρος του αγωγού θα ποικίλει από 22 έως 48 ίντσες. Η αρχική δυναμικότητά του είναι 9-10 bcm φυσικού αερίου ετησίως. Το συνολικό εκτιμώμενο κόστος του προγράμματος ανέρχεται σε 2 δισεκατομμύρια ευρώ. Οι σχετικές προκαταρκτικές μελέτες ολοκληρώθηκαν το 2005 και ο αγωγός τέθηκε σε λειτουργία το 2009.
Το πρόγραμμα GALSI ξεκίνησε το 2001 όταν υπεγράφη μια συμφωνία μεταξύ της αλγερινής εταιρίας Sonatrach, της ιταλικής Enel (Ente Nazionale per l’energia ELettrica) και της γερμανικής Wintershall, θυγατρικής της BASF. Στο κονσόρτσιουμ GALSI που δημιουργήθηκε τον Ιανουάριο 2003 στο Μιλάνο, για την υλοποίηση του προγράμματος, συμμετέχουν οι εξής εταιρίες: Sonatrach (Αλγερία) με 36%, Edison S.p.A. (Ιταλία) με 11%, Enel (Ιταλία) με 13.5%, Wintershall (Γερμανία) με 13.5%, Hera Trading (Ιταλία) με 9%, Sfirz (Ιταλία) με 5% και Progemisa (Ιταλία) με 12%.
Το πρόγραμμα GALSI έχει χαρακτηρισθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος και προτεραιότητας, καθόσον αυξάνει την ασφάλεια του εφοδιασμού της Ευρώπης με φυσικό αέριο και παρέχει σημαντικά οικονομικά οφέλη.
Ε) Αγωγός φυσικού αερίου Greenstream
Ο Greenstream είναι υποβρύχιος αγωγός φυσικού αερίου που συνδέει τη Λιβύη με την Ιταλία μέσω της Σικελίας και είναι ο μεγαλύτερος σε μήκος υποθαλάσσιος αγωγός που έχει κατασκευασθεί στη Μεσόγειο. Έχει μήκος 540 χιλιομέτρων, διάμετρο 32 ιντσών και μεταφέρει 8 bcm ετησίως. Αρχίζει από την Mellitah στην ακτή της Λιβύης, διέρχεται δυτικά της Μάλτας και καταλήγει στη Γέλα, στη νότια ακτή της Σικελίας, όπου υπάρχουν τεράστιες εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου και πετρελαίου καθώς και διαλυστήρια της εταιρίας ΕΝΙ. Το μέγιστο βάθος του είναι 1.127 μέτρα.Το πρόγραμμα Greenstream αποτελεί μέρος του Western Libyan Gas Project, το οποίο είναι το πρώτο κύριο πρόγραμμα εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου που παράγεται στη Λιβύη μέσω της εξαγωγής στην Ευρώπη. Το φυσικό αέριο που μεταφέρεται μέσω του αγωγού Greenstream προέρχεται από δύο λιβυκά πεδία εξόρυξης: το πρώτο, Bahr Essalam, βρίσκεται σε θαλάσσια περιοχή 110 χιλιόμετρα από την μεσογειακή ακτή, ενώ το δεύτερο, Wafa, βρίσκεται κοντά στα σύνορα με την Αλγερία, σε απόσταση 530 χιλιομέτρων από τη Mellitah.
Η ιδέα για την εξαγωγή φυσικού αερίου από τη Λιβύη στην Ιταλία ξεκίνησε στη δεκαετία του 1970, ενώ μέσα στις δύο επόμενες δεκαετίες πραγματοποιήθηκαν διάφορες μελέτες σκοπιμότητας. Το πρόγραμμα αναπτύχθηκε από κοινού από την ιταλική εταιρία ΕΝΙ, που κατέχει το 50% και την κρατική εταιρία της Λιβύης National Oil Corporation (NOC). Περιλαμβάνει τον σταθμό συμπίεσης της Mellitah, τον υποθαλάσσιο αγωγό και τον τερματικό σταθμό στη Γέλα. Η εργασίες κατασκευής του αγωγού άρχισαν τον Αύγουστο του 2003 και το έργο ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο 2004 και εγκαινιάσθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2004. Από τις αρχές του 2007 ο αγωγός είχε τη ετήσια απόδοση των 8 bcm ετησίως.
Η κατασκευή του αγωγού Greenstream είχε και τις πολιτικές του προεκτάσεις. Οι ηγέτες των δύο χωρών Σίλβιο Μπερλουσκόνι και Καντάφι μίλησαν στα εγκαίνια για μια νέα εποχή φιλίας και συνεργασίας στην περιοχή της Μεσογείου. Είναι χαρακτηριστική μια φράση του Λίβυου ηγέτη: «Η ημέρα της 7ης Οκτωβρίου θύμιζε στο λαό της Λιβύης την έναρξη της ιταλικής εισβολής το 1911 και την εκκένωση των Ιταλών το 1970. Τώρα θέλουμε να την κάνουμε ημέρα φιλίας και συνεργασίας μεταξύ της Λιβύης και της Ιταλίας, μιας συνεργασίας που παγιώνεται με το πρόγραμμα αερίου που σήμερα εγκαινιάζουμε». Αναφερόμενος δε στους 20.000 Ιταλούς που είχαν γεννηθεί στη Λιβύη και το καθεστώς του είχε απελάσει το 1970, είπε: «Ο φίλος μας Μπερλουσκόνι ζήτησε από τον λαό της Λιβύης να επιτρέψει στους ηλικιωμένους Ιταλούς που αποίκησαν τη Λιβύη και εκδιώχθηκαν στις 7 Οκτωβρίου 1970 να έρθουν στη Λιβύη. Καλώ τον λαό της Λιβύης να αποδεχθεί το αίτημα. Εκείνοι που θέλουν να έρθουν και να εργασθούν στη Λιβύη μπορούν να το κάνουν». Επίσης, ο Καντάφι ευχαρίστησε την Ιταλια για το ρόλο που έπαιξε στην απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να άρει το εμπάργκο όπλων προς τη χώρα του.
ΣΤ) Αγωγός φυσικού αερίου NIGAL: από την υπο-Σαχάρια Αφρική στη Μεσόγειο
Ο αγωγός NIGAL, γνωστός επίσης ως αγωγός αερίου Trans-African και Trans-Saharan, σχεδιάζεται για να συνδέσει την περιοχή της πόλης Warri στο νότο της Νιγηρίας, με την μεσογειακή ακτή της Αλγερίας. Ο αγωγός, συνολικού μήκους περίπου 4.400 χιλιομέτρων, θα διασχίζει το έδαφος της Νιγηρίας σε μήκος περίπου 1.300 χιλιομέτρων, το έδαφος του Νίγηρα σε μήκος 750 χιλιομέτρων και της Αλγερίας σε μήκος 2.500 χιλιομέτρων. Από την Αλγερία ο αγωγός θα εφοδιάζει τους αγωγούς εξαγωγής προς την Ευρώπη (Medgaz, Galsi). Εκτιμάται ότι ο αγωγός NIGAL θα μεταφέρει 20-30 bcm.
Στις 14 Ιανουαρίου 2002 είχε υπογραφεί ένα Μνημόνιο Κατανόησης (MoU) μεταξύ Αλγερίας και Νιγηρίας. Στις 16 Μαίου 2005 η Αλγερία και η Νιγηρία υπέγραψαν συμβόλαιο για την πραγματοποίηση μια μελέτης σκοπιμότητας για την κατασκευή του αγωγού αερίου Trans-Saharan. Το πρόγραμμα αναλήφθηκε από την Nigerian National Petroleum Corporation (NNPC) και την Sonatrach εκ μέρους των κυβερνήσεων των δύο χωρών. Το κόστος του προγράμματος εκτιμάται ότι θα φθάσει τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ο αγωγός NIGAL αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το 2015. Θα αποτελέσει τη μεγαλύτερη αγοραστική διέξοδο, μετά το πρόγραμμα υγροποιημένου αερίου (LNG), για τα τεράστια αποθέματα αερίου της Νιγηρίας.
[2] Η Sonatrach (Société Nationale pour la Recherche, la Production, le Transport, la Transformation, et la Commercialisation des Hydrocarbures s.p.a.) είναι η μεγαλύτερη εταιρία της Αλγερίας που ιδρύθηκε το 1963 για την εκμετάλλευση των πόρων υδρογονανθράκων της χώρας. Οι δραστηριότητες περιλαμβάνουν έρευνα, εξόρυξη, μεταφορά και διύλιση. Δραστηριοποιείται επίσης στα πετροχημικά και την αφαλάτωση ύδατος.
Κατά τη διάρκεια της τελευταίων δεκαετιών του προηγουμένου αιώνα έγιναν σημαντικές ανακαλύψεις πετρελαίου και φυσικού αερίου γύρω από την περιοχή της νότιας ακτής της Μεσογείου. Για πολιτικούς λόγους, όπως οι εντάσεις μεταξύ του Ισραήλ και της Αιγύπτου, ο αποκλεισμός της Λιβύης από τη διεθνή κοινότητα,
ΑπάντησηΔιαγραφή