| Ὁ Αἰγόκερως | 15 Ἰανουαρίου - 13 Φεβρουαρίου |  |
 | Στοιχεῖον: Γῆ
Ὁ Αἰγόκερως ἐφορεύεται ἀπὸ τὴν θέαν Ἑστίαν |
Τὸ τοῦ Αἰγοκέρωτος ἄστρον ἐσχηματίσθη πρὸς τιμήν τοῦ Αἰγιπανός.
Αἰγιπᾶν ἐστί προσωνυμίαν τοῦ Θεοῦ Πανός, ὁ ὁποίος συχνά ἀπεικονίζεται τραγόμορφος.
Ὁ Ἐρατοσθένης ἀναφέρει πὼς ὁ Ἐπιμενίδης εἰς τὰ Κρητικὰ ἰστορεῖ ὅτι ὁ Αἰγιπᾶν ἐσυντρόφευσε τὸν Δία ἐπὶ τοῦ Ἰδαίου ὄρους ὅταν ἐξεστράτευσε κατὰ τῶν Τιτάνων. Φέρεται μάλιστα ὡς εὑρέτης τοῦ κόχλου, βουκίνου κατασκευασθέντος ἐκ θαλασσίου κοχλίου, μὲ τοῦ ὁποίου τὸν ἦχον, τὸν καὶ Πανικὸν καλοῦμενον, τοὺς ἀφόπλισε καὶ οἱ Τιτᾶνες ἐτράπησαν εἰς φυγήν. Ὅταν ὁ Ζεὺς παρέλαβεν τὴν ἀρχήν, τὸν ἔθεσεν μεταξὺ τῶν ἄστρων ὁμοῦ μετὰ τῆς μητρὸς τοῦ Αἰγὸς. Διὰ δὲ τὸν κόχλον ἐν τῇ θαλάσσῃ εὑρεῖν παράσημον ἔχειν ἰχθύος οὐράν. Αὐτὴ δὲν εἶναι ἡ μόνη φορὰ ποὺ ἐμφανίζεται νὰ παραστέκεται τῷ Διὶ. Κατὰ τὴν Γιγαντομαχίαν, ὁ Αἰγιπᾶν καὶ ὁ Ἑρμῆς ἔκλεψαν καὶ ἐπανέφεραν τὰ νεῦρα τῶν ἄκρων τοῦ Διός, ποὺ ὁ Τυφῶν εἶχε ἀποκόψει καὶ κρύψει ἐντός σπηλαίου τινός, τυλιγμένα εἰς δέρας ἄρκτου.
Ἀκόμη διηγοῦνται πὼς ὅταν οἱ Θεοὶ εἴχαν συγκεντρωθεῖ ἐν Αἰγύπτῳ καὶ ὁ Τυφῶν ἔφθασε ἐκεῖ ἀναζητώντας τους, ὁ Αἰγιπᾶν τοὺς συνεβούλευσε ὅπως μεταμορφωθοῦν εἰς ζῷα ἵνα τὸν παραπλανήσουσι. Μεταξὺ ἄλλων, ὁ Ἑρμῆς μετεμορφώθη εἰς ἴβιν, ὁ Ἀπόλλων εἰς κόρακα ἢ ἱέρακα καὶ ἡ Ἄρτεμις εἰς γαλῆν, ὁ δὲ Ζεὺς εἰς κριόν. Λέγεται λοιπὸν ὅτι οἱ Αἰγύπτιοι ἀποδίδουσι λατρευτικὰς τιμὰς εἰς αὐτὰ τὰ ζῷα ἐπειδὴ τὴν μορφὴν των εἴχαν λάβει οἱ Θεοί. Ὁ δὲ Αἰγιπᾶν μετεμορφώθη εἰς αἴγαν, ἐνῶ ὑπὸ τῆς μέσης του εἰς ἰχθὺν καὶ ἐκρύφθη ἐντὸς ποταμοῦ τινός. Ὁ Ζεὺς θαυμάσας τὴν εὐρηματικότητά του τὸν τοποθέτησε μεταξὺ τῶν ἄστρων.
Ὁ δὲ Αἰγιπᾶν αὐτὸς ἐμφανίζεται ἐπίσης μερικὰς φορὰς ὡς παιδικὸς σύντροφος τοῦ Διός. Ἡ μήτηρ του, Αἴξ, φέρεται ταυτιζομένη πρὸς τὴν Ἀμάλθειαν αἴγαν, τὴν τροφὸν τοῦ Διὸς κατὰ τὴν παιδικὴν του ἡλικίαν, τῆς ὁποίας τὸ Κέρας γνωστὸν ἐστὶ διὰ τὴν ἀφθονίαν του. Ἡ Αἲξ γενικῶς σχετίζεται πρὸς τὴν τῶν νεογνῶν θρέψιν καὶ ἀποτελεῖ τὸ ἱερὸν ζῷον τῆς Ἀρτέμιδος Κουροτρόφου. Οἱ Ῥωμαῖοι ἀπέδωσαν εἰς τὴν λατινικὴν τὴν ὀνομασίαν Αἰγοκέρως ὡς Capricornus, ἐκ τοῦ capra (αἴξ, ἡ θηλυκὴ δηλαδὴ «κατσίκα») καὶ τοῦ cornus (κέρας) ἐνῶ εἰς τὴν ἀγγλικὴν μέχρι καὶ σήμερον ἡ αἲξ ὀνομάζεται nanny-goat καὶ αἱ τροφοὶ τῶν βρεφῶν ἔγιναν γνωσταὶ ὡς nannies.
Εἰς τὴν ἑλληνιστικὴν μελοθεσίαν (ἰατρικομαθηματικὴ ἀντιστοίχισις τῶν ζῳδιακῶν ἄστρων μετὰ μερῶν τοῦ σώματος) ὁ Αἰγοκέρως κυβερνᾷ τοὺς μαστοὺς καὶ τὰ σημεῖα συνδέσεως τῶν ἄκρων μὲ τὸ κυρίως σῶμα, ὅπως αἱ μασχάλαι. Ἡ ὀσμὴ των, παρὰ τοῖς ῥωμαίοις ἐκαλεῖτο Capra, δηλαδὴ Αἴξ.
Ἡ συμβολικὴ ἀπεικόνισις τοῦ Αἰγοκέρωτος τὸν δείχνει ἀπὸ ἄνω τῆς μέσης του τραγόμορφον ἐνῶ κάτω της ἰχθυόμορφον, γεγονὸς ποὺ ἔλαβε πολλαπλὰς ἑρμηνείας κατὰ τὰς σχετικὰς μυθολογίας. Συμφώνως τῷ Ἐρατοσθένῃ αὐτὸ συμβαίνει ἐπειδὴ ὁ Αἰγιπᾶν ἀνεκάλυψε τὸν κόχλον ἐν τῇ θαλάσσῃ. Συμφώνως ὅμως πρὸς μῦθον αἰγυπτιακῆς προελεύσεως ἐπειδὴ ἔλαβε αὐτὴν τὴν μορφήν. Ἐνῶ ὁ Λατῖνος μυθογράφος Ὑγίνος γράφει ὅτι ἐξεσφενδόνιζε κατὰ τῶν ἐχθρῶν ἀκανθωτοὺς θαλασσίους κοχλίας. Ὁ Cyril Fagan ἐπίστευε ὅτι ἡ προέλευσις τοῦ συμβολισμοῦ ἀνάγεται εἰς τὴν Αἴγυπτον παρατηρώντας ὅτι τὰ ὕδατα τοῦ Νείλου ἤρχιζαν ἀνυψοῦνται κατὰ τὴν ἐποχὴν ὅπου ὁ Αἰγοκέρως ἀνέτειλλε κατὰ τὸ δειλινὸν ἀπὸ τὰ μέσα Μαΐου καὶ ἔπειτα. Ἡ ἀκρονύκτιος ἀνατολὴ του συνέπιπτε μετὰ τοῦ θερινοῦ ἡλιοστασίου, ὅταν ὁ Ἥλιος ἔφθανεν εἰς τὸ μέγιστον ὕψος τῆς φαινομένης τροχιᾶς του, τὸ ὁποῖον ὁ Fagan συνέκρινε μὲ τὸν συμβολισμὸν τῆς Αἰγὸς ποὺ ἀνέβαινε εἰς τὴν κορυφὴν τοῦ ὄρους. Ἅμα τῇ ἀνυψώσει τῶν ὑδάτων οἱ ἰχθύες ἀφθονοῦσαν καὶ πάλι εἰς τὸν ποταμὸν διὰ τοῦτον ὁ συμβολισμὸς τοῦ Αἰγοκέρωτος ἔφερεν ἰχθύος οὐρὰν καὶ συνεπέρανε ὅτι ἐπρόκειτο περὶ εἴδους ἡμερολογίου τινός.
Γνωρίζουμε ὅμως ὅτι ὁ συμβολισμὸς καὶ ὁ μῦθος ἐπροηγεῖτο τῆς ἐποχῆς τῆς συμπτώσεως τῆς ἀκρονυκτίου ἀνατολῆς τοῦ ἄστρου μετὰ τοῦ θερινοῦ ἠλιοστασίου. Τὸ δὲ κοινότατον γεγονὸς τῆς ἀνυψώσεως τῶν ὑδάτων καὶ τῆς ἀφθονίας τῶν ἰχθύων θὰ ἦτο περιττὸν ὅπως συμπεριληφθεῖ εἰς ἡμερολογιακοὺς συμβολισμοὺς ὡς ἐὰν σημαντικὴ γνῶσις ἡ ὁποία δεν θὰ ἔπρεπε νὰ λησμονηθῇ ἀλλὰ νὰ μεταφερθῇ αὐτούσια εἰς μεταγενέστερας ἐποχάς. Συνεπῶς θὰ ἠδυνάμεθα νὰ δεχθοῦμε τὰς παρατηρήσεις τοῦ Fagan ὡς ἐλλόγιμον ἀπεικόνισιν μίας διαστάσεως τοῦ μύθου ἀλλὰ ὄχι ὡς τὴν αἰτίαν προελεύσεως αὐτοῦ. Ὁ Ἄρατος συσχετίζει τὸ ἄστρον (ἢ πιὸ σωστὰ τὸν μῆνα ποὺ ἐσημειοδοτοῦσε) μετὰ θαλασσίων καταιγίδων συμβουλεύοντας τὴν ἀποφυγὴν τῆς ναυσιπλοΐας τότε - ἰδοῦ εἷς ἕτερος συσχετισμὸς μετὰ τῆς τοῦ ἰχθύος οὐρὰς, ὁ ὁποῖος ἐπίσης δεν ἀποτελεῖ τὴν αἰτίαν προελεύσεως τοῦ συμβόλου.
Κατὰ τὴν Πλατωνικὴν θεολογίαν τὰ δύο ἠλιοστάσια, χειμερινὸν καὶ θερινόν, θεωροῦνται Θύραι ἀνόδου καὶ καθόδου τῶν Ψυχῶν. Εἰδικότερα τὸ χειμερινὸν ἐστὶ ἡ Πύλη τῶν Θεῶν ὅπου αἱ ψυχαὶ ἐλευθεροῦνται τοῦ κύκλου τῶν ἐνσαρκώσεων ἀνερχόμεναι πρὸς Οὐρανὸν ἐνῶ τὸ θερινὸν ἡ Πύλη τῶν Ἀνθρώπων, θύρα ἐκ τῆς ὁποίας αἱ ψυχαὶ κατέρχονται πρὸς ἐνσάρκωσιν. Αὐτὴ ἡ θέσις προέρχεται ἀπὸ τὸ ἀνάλογον ὁμηρικὸν χωρίον περὶ τῶν δύο Θυρῶν τοῦ Ἰθακισίου Ἄντρου ὅπου ἡ μία ἀντικρίζει τὸν Βορρᾶν καὶ τὴν περνοῦσιν ἄνθρωποι ἐνῶ ἡ ἄλλη τὸν Νότον ἀπὸ ὅπου μόνον Θεοὶ διαβαίνουσιν (Ὀδ. 102-112). Τὸ χωρίον αὐτὸν ἀναλύει ἐκτενῶς ὁ Πορφύριος εἰς τὸ Περὶ τοῦ ἐν Ὀδύσσειᾳ τῶν Νυμφῶν Ἄντρου σύγγραμμά του.
Αἱ θύραι αὐταὶ ἐσημειοδοτοῦντο τότε ἀπὸ τὰ ἄστρα τοῦ Αἰγοκέρωτος καὶ τοῦ Καρκίνου, διὰ τοῦτο καὶ οἱ Ῥωμαῖοι ἀπεκάλεσαν τὸν Αἰγόκερωτα [Νότια] Ἡλίου Θυρ (Solis Porta). Ὁ Θεὸς Ἰανός, δισυπόστατη ἔκφρασις τοῦ Ἑρμοῦ, κρατεῖ τὰς κληίδας τῶν Θυρῶν αὐτῶν τῆς ἀνόδου καὶ καθόδου Ψυχῶν. Ἂς θυμηθοῦμε βεβαίως ὅτι ὁ Ἑρμῆς καλεῖται Ψυχοπομπὸς καὶ ἐστὶ προστάτης τῶν δρόμων, τῶν ταξιδίων καὶ τῶν ταξιδιωτῶν, οὐχὶ ἀπαραιτήτως τῶν ἐπιγείων μόνον. Ἐκαλεῖτο ἐπίσης Vestae Sidus, τὸ τῆς Ἑστίας ἄστρον. Τὴν σήμερον αἱ δύο θύραι σημειοδοτοῦνται ἀπὸ τὰ ἄστρα τοῦ Τοξότου καὶ τῶν Διδύμων.
Αναρτήθηκε από..
ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΟΣ= Ε. Φ.
e-mail: stathis.f@windowslive.com
Τὸ τοῦ Αἰγοκέρωτος ἄστρον ἐσχηματίσθη πρὸς τιμήν τοῦ Αἰγιπανός.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑἰγιπᾶν ἐστί προσωνυμίαν τοῦ Θεοῦ Πανός, ὁ ὁποίος συχνά ἀπεικονίζεται τραγόμορφος.
Ὁ Ἐρατοσθένης ἀναφέρει πὼς ὁ Ἐπιμενίδης εἰς τὰ Κρητικὰ ἰστορεῖ ὅτι ὁ Αἰγιπᾶν ἐσυντρόφευσε τὸν Δία ἐπὶ τοῦ Ἰδαίου ὄρους ὅταν ἐξεστράτευσε κατὰ τῶν Τιτάνων. Φέρεται μάλιστα ὡς εὑρέτης τοῦ κόχλου, βουκίνου κατασκευασθέντος ἐκ θαλασσίου κοχλίου, μὲ τοῦ ὁποίου τὸν ἦχον, τὸν καὶ Πανικὸν καλοῦμενον, τοὺς ἀφόπλισε καὶ οἱ Τιτᾶνες ἐτράπησαν εἰς φυγήν. Ὅταν ὁ Ζεὺς παρέλαβεν τὴν ἀρχήν, τὸν ἔθεσεν μεταξὺ τῶν ἄστρων ὁμοῦ μετὰ τῆς μητρὸς τοῦ Αἰγὸς.