Η Εθνική Εταιρεία και ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897

Η Εθνική Εταιρεία και ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897

Το όνομα Εθνική Εταιρία έφερε μυστική οργάνωση, κυρίως από στρατιωτικούς, που συστάθηκε στην Αθήνα τον Μάιο του 1894, (κατ΄ άλλους από 15 χαμηλόβαθμους αξιωματικούς στις 12 Νοεμβρίου του 1894 με την απλή επωνυμία "Εταιρεία" όπου και στις 4 Σεπτεμβρίου του 1895 τροποποιήθηκε το καταστατικό της και μετονομάσθηκε σε "Εθνική Εταιρεία"), με κύριο σκοπό την αναζωπύρωση του εθνικού φρονήματος, την επαγρύπνηση επί των συμφερόντων των αλύτρωτων Ελλήνων με στόχο την προπαρασκευή της απελευθέρωσής των.

Οργανώθηκε κατά το σύστημα της Φιλικής Εταιρίας σε συνδυασμό με το αυστηρό απόρρητο τυπικό των Τεκτόνων, απέκτησε δε μέσα σε δύο χρόνια τεράστια ισχύ με την μύηση της πλειονότητας των Αξιωματικών τόσο του στρατού ξηράς όσο και του Ναυτικού καθώς και πολλών πολιτευτών και μεγάλου μέρους δημοσιοϋπαλληλικού και δικαστικού ακόμα κλάδου.
Χάρις του μυστηρίου που την περιέβαλλε και την "αόρατη δύναμη" της υπέρτατης Αρχής της (όπως έλεγαν τότε) η "Εταιρεία" αυτή επεκτάθηκε και εκτός των τότε συνόρων στις ελληνικές παροικίες του εξωτερικού εξασφαλίζοντας έτσι τεράστια οικονομικά μέσα αλλά και ασφαλώς εξίσου μεγάλη ηθική επιρροή. Ενίσχυσε δε ηθικά και υλικά την Κρητική Επανάσταση του 1896 και πράγματι αντέταξε κατά της Βουλγαρικής διείσδυσης στη Μακεδονία που ήταν τμήμα τότε της Οθωμανικής αυτοκρατορίας πολλά αντάρτικα σώματα.

Και ενώ μέχρι εδώ για έναν στρατιωτικό ιστορικό ερευνητή ουδέν μεμπτό κρίνεται, ως ανάλογο των σύγχρονων ψυχολογικών μέτρων σε επικείμενη πολεμική εμπλοκή, από τον Ιανουάριο του 1897 η δράση της Εθνικής Εταιρείας άρχιζε να παίρνει χαρακτήρα ακόμα και διοίκησης του κράτους με σαφή αντικυβερνητικό και αντικαθεστωτικό χαρακτήρα μη ελεγχόμενο αφενός, αλλά και πραγματικό εμπόδιο στις απόρρητες διασυμμαχικές δεσμεύσεις με τις οποίες κινούνταν η ελληνική διπλωματία. Η τότε Κυβέρνηση Δηλιγιάννη βρισκόμενη σε αδυναμία γνώσης της πλήρους έκτασής της αλλά και προ του επαπειλούμενου κινδύνου εμφυλίου μη προβλέψιμου μεγέθους, εκ του δεσμευτικού όρκου που είχαν δώσει τα μέλη της, σε περίπτωση που θα επιχειρούσε να την πλήξει, προτίμησε να υποκύψει και να υιοθετήσει έστω και μερικώς την υποδεικνυόμενη απ΄ αυτή πολιτική στο Κρητικό ζήτημα. Έτσι απέστειλε ναυτική μοίρα υπό την ηγεσία του ναυάρχου Ράινεκ και του Πρίγκιπα Γεωργίου, καθώς και μικτό ένοπλο απόσπασμα υπό τον Τιμολέοντα Βάσσο με τα οποία και επέβαλε την κατάληψη της Κρήτης και στη συνέχεια την γενική επιστράτευση, αποτέλεσμα των οποίων ήταν η έκρηξη του Ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897.

Τα μεσάνυκτα της 28ης Μαρτίου του 1897 2.600 εξοπλισμένοι από την οργάνωση αυτή άτακτοι διέσχισαν την ελληνοτουρκική μεθόριο και επετέθηκαν κατά των τουρκικών θέσεων προσφέροντας έτσι στις τουρκικές μεραρχίες την αφορμή για τη κήρυξη του πολέμου.

Η αποτυχία όμως και η υποχώρηση που ακολούθησαν, ή καταστροφή όπως χαρακτηρίσθηκε τότε, υπήρξαν αρκετά όχι μόνο να μειώσουν το γόητρο της Εθνικής Εταιρίας, η οποία και θεωρήθηκε ως ο κύριος αίτιος του ατυχούς εκείνου πολέμου, αλλά και να καταστεί ο "αποδιοπομπαίος τράγος" όπου το κύρος της στους κόλπους του λαού είχε καταρρακωθεί. Ο καταμερισμός των ευθυνών της, ανατέθηκε σε ανακριτική επιτροπή της Βουλής, η οποία όμως λόγω διάλυσης του Σώματος δεν έφερε σε πέρας τη αποστολή της (με πιθανό λόγο τον μεγάλο αριθμό εμπλοκής πολιτικών προσώπων).

Έτσι η Εθνική Εταιρία διαλύθηκε το 1899 αφού παρέδωσε, στο Εθνικό Σκοπευτήριο, όλο το υπό κατοχή της πολεμικό υλικό που κατείχε καθώς και το ποσόν των τότε 300.000 δραχμών εκ της περιουσίας που παρουσίασε ότι διέθετε.

Ο όρκος των μελών

Παρατίθεται ο όρκος των μελών της Εθνικής Εταιρίας, (εμφανές το πνεύμα και οι σκοποί της), που έδιναν κατά την ένταξή τους σ΄ αυτήν:

Ορκίζομαι
εις το ιερόν ευαγγέλιον
Πίστιν εις την αγαπητήν Πατρίδα
και εις το μεγαλείον της
και ότι η δόξα της θα είναι
ο παντοτεινός λογισμός μου.
Ορκίζομαι
να φυλάξω μυστικάς μέχρι του τάφου μου
τας ενεργείας της Εταιρίας
και να μη ζητώ ποτέ να μάθω
ούτε ποιοί την Κυβερνούν
ούτε πως Κυβερνάται
Ορκίζομαι
να χύσω το αίμα μου,
αν διαταχθώ, προς απελευθέρωσιν
των σκλαβωμένων αδελφών μου
και να προσφέρω ότι δύναμαι, χάριν του
Αγίου σκοπού της "Εθνικής Εταιρίας".

Πως την έβλεπαν οι αστοί ''βασιλόφρονες'':

Γενικά με την Εταιρεία και τη σχέση της με τ΄ Ανάκτορα ο δημοσιογράφος Στέφανος Στεφάνου έγραφε στην εφημερίδα "Ελεύθερον Βήμα" στις 16 Μαρτίου 1927, (30 χρόνια μετά, όταν είχε εκπέσει η Βασιλεία, χωρίς ν΄ αναφέρει στοιχεία ή πηγές): "Η Εθνική Εταιρεία υπήρξεν ένας τεράστιος οργανισμός. Η σπουδαιοτέρα των ανευθύνων οργανώσεων από της εποχής της ιδρύσεως του ελληνικού κράτους. Επήγασεν εκ νοσηρού πατριωτισμού. Απέβη κολοσσιαία δύναμις. Κατέστησεν την κυβέρνησιν της χώρας υποχείριον των σκοπών της και το Στέμμα αιχμάλωτον των σχεδίων της. Επίστευε δηλαδή μάλλον ότι είχε αιχμαλωτίσει το Στέμμα, χωρίς να υποπτεύεται ότι το Στέμμα εγνώριζε κάλλιστα τον τρόπον και τον σκοπόν της συστάσεώς της και χωρίς να φαντάζεται ότι εξυπηρετούσε τα σχέδια τους Στέμματος, το οποίον ενόμιζε τάχα ότι έτρεμε..."

Ο Κορδάτος στο έργο του "Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδος" τομ. 4ος σ.561 εκφράζει την άποψη πως: "Είναι όχι πιθανό, αλλά βέβαιο, ότι πίσω από τα ηγετικά στελέχη της Εθνικής Εταιρείας ήταν πράκτορες της Γερμανίας. Αυτοί πιθανόν άμεσα ή έμεσα είχαν πλησιάσει και τον Δ. Ράλλη και του ενέπνευσαν την πολεμοκαπηλεία". Μιά άποψη που βασίζεται κυρίως στην αποδεδειγμένα τότε προσπάθεια της Γερμανίας, δια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, να καταστεί κυρίαρχη δύναμη στη Μεσόγειο.

ΠΗΓΗ

Ανάρτηση: Ευστάθιος