"πάταξον μεν, άκουσον δε"

Θεμιστοκλής \Αθήνα

Ένας από τους μεγάλους αθηναίους πολιτικούς και στρατιωτικούς της εποχής του. Σ' αυτόν, κατά μεγάλο μέρος, οφείλεται η δόξα και το μεγαλείο των Αθηνών. Μπορούμε να πούμε ότι ήταν ένας από τους κυριότερους διαμορφωτές της ελληνικής Ιστορίας.
Γεννήθηκε δύο χρόνια μετά το θάνατο του Πεισίστρατου, δηλ. το 526 ή 525 π.Χ. Ο πατέρας του λεγόταν Νεοκλής και ήταν από τον αττικό δήμο Φρέατα. Η μητέρα του λεγόταν Ευτέρπη και καταγόταν από τη Θράκη ή την Αλικαρνασσό. Εξαιτίας της καταγωγής της μητέρας του, σύμφωνα με τους αττικούς νόμους που ίσχυαν τότε, ο Θεμιστοκλής δεν είχε τέλεια πολιτικά δικαιώματα και γι' αυτό μορφώθηκε στο Κυνοσάργες μαζί με τους "νόθους" των Αθηναίων, αντί στην Ακαδημία και το Λύκειο, όπου μορφώνονταν οι "γνήσιοι" Αθηναίοι.
Στην πρώτη του νεότητα ήταν αστάθμητος, γι' αυτό κι αργότερα αναγνώριζε πολλά από τα σφάλματά του και έλεγε ότι "και τα αγριότερα πουλάρια γίνονται θαυμάσια άλογα, αν τύχει και κάποιος τα εκπαιδεύσει κατάλληλα".
Ο πατέρας του δεν ήθελε να στραφεί ο γιος του προς την πολιτική. Γι' αυτό και του έδειχνε τα εγκαταλειμμένα πλοία στην ακτή και του έλεγε πως "έτσι φέρεται ο λαός στους πολιτικούς, όταν δεν τους χρειάζεται πια". Αλλά πολύ νωρίς ο Θεμιστοκλής στράφηκε προς την πολιτική κι από την αρχή βρέθηκε αντιμέτωπος με τον Αριστείδη το Δίκαιο, γιατί αυτός, καθώς ήταν πράος και ήρεμος, αντιδρούσε στις καινοτομίες που πρότεινε ο ορμητικός Θεμιστοκλής στο δήμο.
Πολύ νέος πήρε μέρος στη μάχη του Μαραθώνα. Μετά όμως από τη λαμπρή νίκη ούτε πήγαινε στις διασκεδάσεις, ούτε κοιμόταν τα βράδια αλλά προετοίμαζε τον εαυτό του για μελλοντικές μάχες. Σ' όσους τον ρωτούσαν, απαντούσε "ουκ εά με καθεύδειν το του Μιλτιάδου τρόπαιον" (δηλ. "δεν με αφήνει να κοιμηθώ η νίκη του Μιλτιάδη"), θέλοντας να πει μ' αυτό ότι η επίθεση των Περσών στο Μαραθώνα δεν είναι τίποτε άλλο παρά η αρχή ενός πολέμου.
Γι' αυτόν τον πόλεμο προσπάθησε να πείσει τους Αθηναίους να κατασκευάσουν πλοία με τα κέρδη των ορυχείων του Λαυρίου. Αλλά οι Πέρσες δεν προκαλούσαν φόβο στους Αθηναίους, επειδή ήταν πολύ μακριά και μόνο το 487 π.Χ. κατόρθωσε να τους πείσει λέγοντας πως πρέπει να κατασκευάσουν πλοία, για να μην τους επιτεθούν, τάχα, οι Αιγινήτες, που είχαν πολλά πλοία. Έτσι ο Θεμιστοκλής κατάφερε να κάνει την Αθήνα θαλάσσια δύναμη και να εξασφαλίσει την άμυνά της.
Όταν ο Ξέρξης άρχισε να κατεβαίνει πάλι στην Ελλάδα, οι περισσότεροι Έλληνες προσχώρησαν σ' αυτόν, γιατί έβλεπαν ότι είναι αδύνατο να τον σταματήσουν. Οι Σπαρτιάτες θέλησαν να απομονώσουν τη χώρα τους με το να χτίσουν ένα μεγάλο τείχος στον Ισθμό. Αλλά τότε ο Θεμιστοκλής κάλεσε όλους τους Έλληνες, που είχαν αποφασίσει να αντισταθούν, σε σύνοδο στον Ισθμό και εκεί, για χάρη της Ελλάδας, άφησε όλη την αρχηγία στους Σπαρτιάτες.
Όταν οι Αθηναίοι έμαθαν πως ο Ξέρξης προετοιμάζει εκστρατεία κατά της Ελλάδας αποφάσισαν να ρωτήσουν το μαντείο των Δελφών. Η απάντηση ήταν πως "τα ξύλινα τείχη θα σας σώσουν". Η μόνη σωστή ερμηνεία στο χρησμό ήταν αυτή του Θεμιστοκλή, που είπε ότι ξύλινα τείχη είναι τα πλοία. Τελικά υπερίσχυσε η γνώμη του Θεμιστοκλή και όσοι μπορούσαν να πάρουν όπλα μπήκαν μέσα στα πλοία. Αρχικά διαφώνησε με τους Πελοποννήσιους σχετικά με το που θα έπρεπε να γίνει η ναυμαχία. Τότε είπε και την περίφημη φράση στον Ευρυβιάδη "πάταξον μεν, άκουσον δε". Τελικά στις 20 Σεπτεμβρίου έγινε η ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.Χ.
Το σχέδιο του Θεμιστοκλή αποδείχθηκε μεγαλεπήβολο. Οι Πέρσες έφυγαν νικημένοι κατά κράτος και στην ελληνική ιστορία προστέθηκε ακόμη μια νίκη.
Οι Αθηναίοι όμως δε συμπάθησαν ποτέ πολύ το Θεμιστοκλή κι αυτό εξαιτίας του κακού χαρακτήρα του, του ότι ήταν φιλοχρήματος κι επαινούσε τον εαυτό του.
Γι' αυτό τελικά τον εξόρισαν στο Άργος απ' όπου δραπέτευσε και κατάφυγε στον Αρταξέρξη, που τον περιποιήθηκε πολύ. Αλλά όταν του πρότεινε να εκστρατεύσει εναντίον της Ελλάδας, η αγάπη για τη χώρα του υπερίσχυσε και αυτοκτόνησε με δηλητήριο.