ΝΕΑ ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ:
ΕΝΑ ΓΡΑΦΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΩΡΙΟ ΠΟΥ ΠΕΡΝΑΕΙ ΑΠΑΡΑΤΗΡΗΤΟ


Ταξιδεύοντας οδικώς από την Κόρινθο για Αρχαία Επίδαυρο, Γαλατά, Κρανίδι κλπ, περνάς οπωσδήποτε από τον κόμβο της Νέας Επιδαύρου: Αριστερά σου ο ναός του Αγίου Λεωνίδη, και δεξιά ο δρόμος που οδηγεί σε ένα μικρό, εκ πρώτης όψεως, χωριό χτισμένο ανάμεσα σ ένα βουνό και ένα πολύ απότομο φαράγγι του Βόθυλα.


1 Άγιος Λεωνίδης 2 Φαράγγι Βόθυλα 3 Πλατεία Α Εθνοσυνέλευσης - Ειρηνοδικείο

Κι όμως η Νέα Επίδαυρος είναι ένα μεγάλο, γραφικό χωριό, που θυμίζει Δημητσάνα, Στεμνίτσα κλπ.
Ένα χωριό που έχει Ειρηνοδικείο, ένα χωριό που δεσπόζει η πλατεία της Α Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων, που άρχισε στο Άργος στις 20 Δεκεμβρίου 1821 και συνεχίστηκε εκεί το Γενάρη του 1822. Προφανώς για λόγους ασφάλειας, αφού το χωριό προστατεύεται καλά από φυσικά..τείχη.
Περνάς κοντά του, αλλά το προσπερνάς γιατί δεν ξέρεις, ούτε καν υποψιάζεσαι. Κι όμως αξίζει τον κόπο να μπει κανείς μέσα στο χωριό.

Ανηφορίζεις στα στενά δρομάκια προς το Κάστρο, ανάμεσα σε λουλουδιασμένες αυλές, φορτωμένες βουκαμβίλιες και γεράνια.
Υπάρχουν πολλά σπίτια που διασώθηκαν από τη λαίλαπα του τσιμέντου. Εκτός από τα σπίτια σώθηκαν και αρκετά παμπάλαια εκκλησάκια όπως των Τριών Ιεραρχών δίπλα στον κεντρικό δρόμο. Ένα βρίσκεται στην αυλή ενός σπιτιού, δίπλα στο κάστρο. «Είναι χτισμένο επί Λέοντος Σοφού δηλώνει ο ιδιοκτήτης στην αυλή του οποίου βρίσκεται το βυζαντινό εκκλησάκι της Κοίμησις της Θεοτόκου με τις εκπληκτικές τοιχογραφίες Ένα ακόμη ωραίο εκκλησάκι στέκει περήφανο πάνω στο μισογκρεμισμένο κάστρο της Πιάδας. Είναι ο Αη Γιάννης του 1710 με ωραίες παλιές τοιχογραφίες, χαραγμένες, αλίμονο, από κάποιους ανεγκέφαλους Η θέα από ψηλά είναι περίφημη. Λείψανα κτιρίων και εκκλησιών στο κάστρο διεκδικούνται με μεγάλη επιτυχία από τα αγριόχορτα και το χρόνο.
Το 1928 εδώ είχαμε ηλεκτρικό ρεύμα, όταν σε όλη την Αργολίδα - Κορινθία είχε μόνο το Ναύπλιο, το Άργος και η Κόρινθος, λέει κάτοικος, αλλά δε λέει πως και γιατί.

Η Νέα Επίδαυρος προήλθε από τη μετονομασία του χωριού Πιάδα, το 1822 με απόφαση της Α Εθνοσυνελεύσεως των Ελλήνων, η οποία και είχε απονείμει στους κατοίκους του το προνόμιο της απαλλαγής από τους φόρους. Η Α Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου που συνήλθε εκεί ανακήρυξε την ανεξαρτησία της Ελλάδας και έδωσε στη χώρα το πρώτο της πολίτευμα.
«Πιάδα» λεγόταν ίσως από το Πηγάδα - Πηάδα, ίσως από το Πηγιάς, για τα πολλά νερά», αφηγήθηκε ο Νίκος Παπάς, γραμματέας του Πολιτιστικού Συλλόγου Νέας Επιδαύρου. «Ονομάστηκε Νέα Επίδαυρος από τους παραστάτες του έθνους, τιμητικά σαν την αναγέννηση της Αρχαίας Επιδαύρου». Οι «παραστάτες του έθνους» είναι οι εξήντα συμμετέχοντες (κυρίως πολιτικοί αφού οι οπλαρχηγοί πολεμούσαν) στην Α΄ Εθνοσυνέλευση των απελευθερωμένων Ελλήνων, η οποία έγινε στην Πιάδα στις 20/12/1821 αμέσως μετά τις πρώτες νίκες των Ελλήνων στο ξέσπασμα της Επανάστασης. «Επέλεξαν το χωριό μας λόγω της θέσης, ήταν κλειστό, προστατευμένο», υποστήριξε η Σούλα Μπλάτσου.


Η Νέα Επίδαυρος απέχει από την Αρχαία 8χλμ. και έχει 1500 κατοίκους που το καλοκαίρι τριπλασιάζονται Το τοπίο εδώ διαφέρει, αφού το χωριό είναι χτισμένο σε βραχώδεις πλαγιές με ερείπια Ενετικού κάστρου, ενώ στη βάση της πλαγιάς σχηματίζεται το ιδιαίτερου φυσικού κάλλους φαράγγι του Βόθυλα, ένα από τα ωραιότερα της Ελλάδας. Στην απέναντι πλαγιά αναπτύσσεται ένα πανέμορφο δάσος από πεύκα του όρους Άκρως. Το χωριό απλώνεται μέχρι τη θάλασσα καταλήγοντας σε δύο φυσικούς κόλπους, ο ένας εκ των οποίων είναι το λιμάνι της περιοχής αυτής.

Αξιοθέατα στην περιοχή είναι:
== Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΤΗΣ ΒΑΣΣΑΣ: Στο ύψωμα της Βασσάς υπήρξε ένας οικισμός της Μεσοελλαδικής Εποχής (2000 -1000 π.Χ.) που λόγω της φυσικής του οχύρωσης διατηρήθηκε και κατά τους Μυκηναϊκούς χρόνους. Εδώ βρέθηκαν τάφοι με άφθονα κτερίσματα.


== Κάτω από κει στο δρόμο που ενώνει τη Νέα Επίδαυρο με τη Δήμαινα, βρίσκεται ο Νερόμυλος ο οποίος αναστηλώθηκε και λειτουργεί όπως παλιά, χάρις στην αγάπη και το μεράκι του Ηλία Καπερώνη.


== Η ΠΥΡΑΜΙΔΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ (διαβάστε τι γράφει ο Σπύρος Ν. Παππάς): Στην περιοχή «Καμπία» στις παρυφές του βουνού «Κολώνι» υπάρχει ένα αινιγματικό κτίσμα από τεράστιους ογκόλιθους που θεωρείται σαν μια από τις Πυραμιδικές κατασκευές του Ελλαδικού χώρου.

== Το ΚΑΣΤΡΟ ΝΕΑΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ: Οικισμός σύγχρονος ή μεταγενέστερος αυτού της Βασσάς, στον οποίο κατά τους βυζαντινούς χρόνους έγιναν ενισχυτικά έργα. Από το 1205 περιέπεσε στα χέρια των Ενετών που τον χρησιμοποιούσαν σαν κάστρο. Σήμερα λίγα τείχη από το κάστρο που ανήκε σε Βυζαντινούς, Βενετούς και Τούρκους κρέμονται κυριολεκτικά πάνω από τις κεραμιδένιες στέγες και το φαράγγι του Βόθυλα.


EΠIΔAYPOΣ TOΠOΣ YΨHΛHΣ TEXNH

Τι είναι η Επίδαυρος; H μαγεία του θεάτρου; H βόλτα στον αργολικό κάμπο με τις ελιές και τις πορτοκαλιές; Το κολύμπι με τη μυρωδιά των πεύκων που φθάνουν μέχρι τη θάλασσα; Aυτά και πολλά ακόμα. Τα μάθαμε ταξιδεύοντας στην περιοχή λίγο πριν ξεκινήσουν οι θεατρικές παραστάσεις του φετινού καλοκαιριού.
από τον Αντώνη Iορδάνογλου

Τις γνώρισα πρώτα με μοτοσικλέτα Τις διασκέδασα κι εγώ όπως και πολλοί άλλοι μοτοσικλετιστές ως σήμερα. Για τις στροφές της Επιδαύρου λέω. Για το ωραίο κομμάτι μετά τα λουτρά της Ωραίας Ελένης, με την άσφαλτο να ελίσσεται σαν πισσωμένο φίδι ανάμεσα στα πυκνά πευκοδάση της Αργολίδας. Να περνάει πάνω από όρμους κι άλλους όρμους στο Σαρωνικό. Και να μας φέρνει πάνω από τον πιο σημαντικό κόλπο στην περιοχή, αυτόν της Αρχαίας Επιδαύρου. Το πιο προστατευμένο φυσικό λιμάνι εδώ γύρω.
Στον Όρμο υπήρξε κοτζάμ αρχαία πόλη, εκμεταλλευόμενη τα εύφορα εδάφη της γειτονιάς αλλά κυρίως το προστατευμένο λιμάνι που εξασφάλιζε επικοινωνία με την Κόρινθο, τον Πειραιά, το Αιγαίο. «Οι αρχαίες προβλήτες υπάρχουν ακόμη στην είσοδο του λιμανιού, βυθισμένες», παρατηρεί ο δήμαρχος Επιδαύρου Νίκος Γεώργας. «Κατέστρεψαν όμως ένα μέρος στην Επταετία για να δημιουργήσουν νέα είσοδο στο λιμάνι». Η αρχαία Επίδαυρος απέκτησε λάμψη από το διάσημο Ασκληπιείο που βρίσκεται 8 χλμ. δυτικότερα (δίπλα στο πασίγνωστο σήμερα αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου). Ήταν χτισμένη στη μικρή χερσόνησο απέναντι από το λιμάνι της σημερινής Παλιάς Επιδαύρου, που οι ντόπιοι σήμερα ονομάζουν νησάκι και τη δημιούργησαν ο Δηιφόντης και οι Δωριείς του διώχνοντας τους παλαιότερους ενοίκους της περιοχής Ίωνες, στην καταγωγή. Η περιοχή εξάλλου κατοικούνταν από την 3η π. Χ. χιλιετία.

Bολτάρουμε στο λιμάνι της Παλιάς Επιδαύρου (η οποία ονομάζεται πλέον Αρχαία, αν και οι περισσότεροι τη λένε απλώς Παλιά), ανάμεσα σε ιστιοπλόους που μεταφέρουν προμήθειες και τουρίστες που συνωστίζονται στις καφετέριες του πάρκου, άρτι αφιχθέντες με πούλμαν. Η Παλιά Επίδαυρος ήταν ένας ασήμαντος αγροτικός οικισμός που άρχισε να μεγαλώνει στις αρχές του 20ου αιώνα. «Εδώ υπήρχαν τα παρακατιανά χωράφια», μου λέει γελώντας ο δήμαρχος, «οι παλιοί έλεγαν τα Πίδαυρα». Σήμερα φυσικά τα «παρακατιανά χωράφια» αξίζουν χρυσάφι. Το χωριό έχει αναπτυχθεί τουριστικά, είναι γεμάτο ξενοδοχεία, κάμπινγκ και ταβέρνες, ενώ εσχάτως -μετά το 1995- έχει γίνει και πολύ δημοφιλής προορισμός για αγορά δεύτερης κατοικίας. Οι τιμές στο Γιαλάσι πετούν πιο ψηλά κι από τα γεράκια στο απέναντι βουνό.

«H περιοχή ακούστηκε πολύ χάρη στις παραστάσεις και τις γιορτές του Αγροτουρισμού Ήρθαν και πολλοί «επώνυμοι» και έφτιαξαν σπίτια», αναφέρει. Ως τότε ο πιο διάσημος περαστικός από τα «Πίδαυρα» ήταν ο βασιλιάς Όθωνας που έφυγε από το λιμάνι μεταφέροντας το 1834 την πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους από το Ναύπλιο στην Αθήνα. Τι έχει μείνει σήμερα από την Αρχαία Επίδαυρο εκτός από τις καταποντισμένες αποβάθρες; Το εξαιρετικό αρχαίο θέατρο, ένα μικρό λευκό κοχύλι ανάμεσα στους πορτοκαλεώνες και τους καταπράσινους κόρφους. Το οποίο γεμίζει κάθε καλοκαίρι με μουσική και τέχνη. «Μετά το 1995, ξεκινήσαμε σε συνεργασία με το Σύλλογο Φίλων της Μουσικής την αναβίωση του μικρού θεάτρου της Επιδαύρου», λέει ο δήμαρχος.
«Μαζί ξεκίνησαν και οι γιορτές Αγροτουρισμού, στα ίδια Σαββατοκύριακα με τις παραστάσεις». Οι Γιορτές αυτές είναι μεγάλα οργανωμένα παζάρια με αγροτικά προϊόντα παραγωγών της Αργολίδας, ενώ προσκαλούνται αγρότες και από άλλες περιοχές. «Από αυτές τις γιορτές μπήκε η βάση του αγροτοτουρισμού στην Ελλάδα και καθιερώθηκε ως θεσμός και μια προωθημένη μορφή ανάπτυξης για την ύπαιθρο. Από εδώ ξεκίνησε η Αγροτουριστική Α.Ε.».
Ο δρόμος ανηφορίζει όλο κλειστές στροφές πάνω από την Παλιά Επίδαυρο. Όσο ανεβαίνουμε τόσο ομορφότερη γίνεται η θέα. Ψηλά, στο διάσελο, η εικόνα είναι ένα απερίγραπτο πανόραμα, που απλώνεται σε όλο το Σαρωνικό: νησιά και βραχονησίδες πλέουν στην ακύμαντη θάλασσα στο βάθος αχνοφαίνονται γαλανά τα βουνά της Αττικοβοιωτίας Ξάφνου χάνονται και χωνόμαστε σε ένα μεγάλο οροπέδιο με ελαιώνες, αμπέλια σταροχώραφα και κήπους με λαχανικά. Το οροπέδιο της Τραχείας «Την έλεγαν έτσι από το τραχύ έδαφος», αναφέρει ο πρόεδρος του χωριού Τραχεία Αντώνης Τζανέτος. «Η παλιά Τραχεία ήταν ψηλότερα αλλά πριν από 50 χρόνια φτιάχτηκε ο δρόμος και κατέβηκε εδώ».
Η Τραχεία είναι η απαραίτητη στάση όσων πηγαινοέρχονται στην Ερμιονίδα και στο Πόρτο Χέλι. Κεφαλογραβιέρα και το διάσημο ψωμί είναι το δημοφιλέστατο κολατσιό στην περιοχή, ενώ στις περίπου 18 ταβέρνες του χωριού και στο γειτονικό Κολιάκι σταματούν για κρέατα, τυριά, χυλοπίτες και άλλα νόστιμα του τόπου. «Το χωριό φτιάχτηκε από Κεφαλλονίτες τυροκόμους και απέκτησε γρήγορα παράδοση στην τυροκομία», λέει ο τυροκόμος Δήμος Κουτρουμπής. «Βγάζουμε κεφαλογραβιέρα, βούτυρο, μυζήθρα, γραβιέρα, φέτα όλα με ντόπιο αιγοπρόβειο γάλα».Καθόμαστε στο καπό του αυτοκινήτου και μασουλάμε ένα πυκνό μαύρο ψωμί μαζί με ένα κομμάτι βουτυράτη γραβιέρα. Τα αυτοκίνητα τρέχουν φουριόζα και ο ήλιος βάφει με μωβ χρώμα τα βουνά των Διδύμων στο βάθος.

Ο ΚΆΜΠΟΣ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΆΛΙΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΕΘΝΟΣΥΝΈΛΕΥΣΗ

Είχα περάσει πολλές φορές από δίπλα, αλλά ποτέ δεν μπήκα μέσα. Δεν είχα καν καταλάβει ότι έχει και κάστρο. Το χωριό Νέα Επίδαυρος είναι το πιο παλιό χωριό της περιοχής και ένα από τα σημαντικότερα και ιστορικότερα της Αργολίδας. «Λεγόταν Πιάδα παλιά. Ίσως από το Πηγάδα - Πηάδα, ίσως από το Πηγιάς, για τα πολλά νερά», μου λέει ο Νίκος Παπάς, γραμματέας του Πολιτιστικού Συλλόγου Νέας Επιδαύρου. «Ονομάστηκε Νέα Επίδαυρος από τους παραστάτες του έθνους, τιμητικά σαν την αναγέννηση της Αρχαίας Επιδαύρου». Οι «παραστάτες του έθνους» είναι οι εξήντα συμμετέχοντες (κυρίως πολιτικοί αφού οι οπλαρχηγοί πολεμούσαν) στην Α΄ Εθνοσυνέλευση των απελευθερωμένων Ελλήνων, η οποία έγινε στην Πιάδα στις 20/12/1821 αμέσως μετά τις πρώτες νίκες των Ελλήνων στο ξέσπασμα της Επανάστασης. «Επέλεξαν το χωριό μας λόγω της θέσης, ήταν κλειστό, προστατευμένο», τονίζει η Σούλα Μπλάτσου, μέλος του Συλλόγου δείχνοντάς μου τη χαρουπιά στην πλατεία της Εθνοσυνέλευσης κάτω από την οποία συνεδρίαζαν εκείνες τις μέρες οι «παραστάτες του έθνους»...

Ανηφορίζουμε στα στενά δρομάκια προς το Κάστρο, ανάμεσα σε λουλουδιασμένες αυλές, φορτωμένες μπουκαμβίλιες και γεράνια. Μυρίζει καλοκαίρι και τηγανητό ψάρι. Υπάρχουν πολλά σπίτια που διασώθηκαν από τη λαίλαπα του τσιμέντου. «Τα γκρέμισαν τα παλιά γιατί κάποτε ένας δήμαρχος ήταν μπετατζής και έπρεπε να ζήσει.», μου φωνάζει η κυρία Ρούλη Καπόγλη στο μπαλκόνι του καλοδιατηρημένου παλιού σπιτιού της. Εκτός από τα σπίτια σώθηκαν και αρκετά παμπάλαια εκκλησάκια. Ένα μάλιστα βρίσκεται στην αυλή ενός σπιτιού, δίπλα στο κάστρο. «Είναι χτισμένο επί Λέοντος Σοφού και εδώ νιώθω καλύτερα από το σπίτι μου», δηλώνει ο κυρ Γιάννης Σκινδήλιας, στην αυλή του οποίου βρίσκεται το βυζαντινό εκκλησάκι της Κοίμησις της Θεοτόκου με τις εκπληκτικές τοιχογραφίες Μας κερνάει καφεδάκι στη σκιά της φτέρης και μας λέει για τους επώνυμους επισκέπτες της εκκλησίας του, τον Μινωτή, την Παξινού, τον Χουρμούζη, μας λέει για τον παλιό πλούτο και την ακμή της Νέας Επιδαύρου.

«Το 1928 εδώ είχαμε ηλεκτρικό ρεύμα, όταν σε όλη την Αργολίδα - Κορινθία είχε μόνο το Ναύπλιο, το Άργος και η Κόρινθος.»Άλλο ένα ωραίο εκκλησάκι στέκει περήφανο πάνω στο μισογκρεμισμένο και πνιγμένο στους φλόμους κάστρο της Πιάδας. Είναι ο Αη Γιάννης του 1710 με ωραίες παλιές τοιχογραφίες, χαραγμένες, αλίμονο, από κάποιους αν εγκέφαλους. Η θέα από ψηλά είναι περίφημη. Λείψανα κτιρίων και εκκλησιών στο κάστρο διεκδικούνται με επιτυχία από τα αγριόχορτα και τον καιρό. Λίγα τείχη από το κάστρο που ανήκε σε Βυζαντινούς, Βενετούς και Τούρκους κρέμονται κυριολεκτικά πάνω από τις κεραμιδένιες στέγες και το φαράγγι του Βόθυλα, ενώ ολόγυρα γυαλίζουν στο μεσημεριανό φως τα μεγάλα πράσινα αυτιά από τις φραγκοσυκιές Πολλές νέες οικοδομές ξεφυτρώνουν στις πλαγιές και στον κάμπο της Νέας Επιδαύρου. Κάποια σπίτια είναι εξοχικά. Σε άλλα έρχονται άνθρωποι να μείνουν μόνιμα. Τόσο στη Νέα όσο και στην Παλιά Επίδαυρο εγκαθίστανται πολλοί ξένοι και Έλληνες


ΜΝΗΜΕΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ

Σχετικά με το ανωτέρω ρεπορτάζ ο Επιδαύριος κ. Τεντ Λαλιώτης, εγκατεστημένος στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ (πρόεδρος της Ομοσπονδίας Βόρειας Καλιφόρνιας και μέλος του Συμβουλίου του ΣΑΕ Αμερικής) μας γράφει:

«Εκτός από Ειρηνοδικείο, η Νέα Επίδαυρος (Πιάδα την λέγαμε εμείς οι ντόπιοι) είχε συμβολαιογραφείο και Αστυνομία. Το πιο σπουδαίο όμως ήταν ότι είχε ΓΙΑΤΡΟ!!. Τον μόνο Γιατρό στην περιοχή. Ο συχωρεμένος ο πατέρας μου, μας έπαιρνε τακτικά εκεί στο Γιατρό, με το μουλάρι μέσω Βασσορέματος επειδή τα Λαλιωτέικα στανοτόπια ήταν στη Νότια πλευρά του όρους Άκρος ενώ η Νέα είναι στη Βόρεια πλευρά. Το Βασσόρεμα ειναι η τομή του όρους Άκρος και του όρους Κάρτσι, στην οπίσθια πλευρά του οποίου είναι η Δήμαινα.
Νάσται καλά, Θ.Λ.» 20/5/09


Ο Τεντ Λαλιώτης γεννήθηκε στην Αρχαία Επίδαυρο το 1939. Οι γονείς του από την Πιάνα Αρκαδίας, κατέβαιναν στα "χειμαδιά" και έτσι γεννήθηκε εκεί. Πήγε στις ΗΠΑ το 1959 ως φοιτητής πανεπιστημίου εφαρμοσμένης μηχανικής. Εχει διακριθεί σε πολλούς τομείς και έχει καταλάβει πολλές ηγετικές θέσεις, κι έχει λάβει πολλές τιμές.
Είναι παντρεμένος με την Ευαγγελία, έχουν δύο γιους, τον Αριστοτέλη και τον Αντώνη, και έχει τέσσερα εγγόνια. Η υπερηφάνεια και η χαρά του είναι οι τρεις εγγονές του Αμαλία, Αικατερίνη και Πολυξένη, που χορεύουν ελληνικούς χορούς. Ελπίζει ότι και ο εγγονός του Αντώνης, τώρα 2 ½, θα χορεύει και αυτός.

Αναρτήθηκε από:
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ


Απρόβλεπτος= Ε.Φ.
email επικοινωνίας: stathis.f@windowslive.com