Μέρος 6ον
ΝΕΡΟ ΩΚΕΑΝΕΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗ
Ρύπανση γενικά είναι η μόλυνση των μεγάλων όγκων νερού όπως οι λίμνες, οι ποταμοί, οι ωκεανοί, και τα υπόγεια νερά που προκαλείται από τα ακατέργαστα λύματα και τα βιομηχανικά απόβλητα, τα οποία παράγονται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Συνήθως ο κύριος όγκος της ρύπανσης μεταφέρεται στους ωκεανούς με εξαίρεση τις λίμνες που είναι τελείως απομονωμένες και δεν αδειάζουν το νερό τους σε κάποιο ποτάμι.
Μπορεί να είναι επιβλαβής στα ζώα και τα φυτά που ζουν μέσα ή γύρω από αυτά
Φυσικά φαινόμενα όπως τα ηφαίστεια, η φυσική υπερβολική αύξηση του πλαγκτόν, οι καταιγίδες και οι σεισμοί επίσης έχουν την δυνατότητα να προκαλούν σημαντικές αλλαγές στην ποιότητα νερού και στην οικολογική ισορροπία. Από την επιστημονική πλευρά το νερό θεωρείται μολυσμένο μόνο στην περίπτωση που δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί για τις χρήσεις όπου προορίζεται.
Η ρύπανση των υδάτων έχει πολλές αιτίες και πολλά χαρακτηριστικά:
- Η αύξηση στην ποσότητα θρεπτικών ουσιών μπορούν να οδηγήσουν σε ευτροφισμό. δηλαδή σε εκρηκτική ανάπτυξη του πλαγκτόν ή των φυκιών μέσα στο νερό.
- Τα οργανικά απόβλητα όπως τα αστικά λύματα ή τα λύματα από βιομηχανίες επεξεργασίας τροφίμων, για παράδειγμα το αίμα από τα σφαγεία, προξενούν την υψηλή κατανάλωση του οξυγόνου μέσα στο νερό. Αυτό οδηγεί στην μείωση του οξυγόνου που αναπνέουν τα υδρόβια ζώα με αποτέλεσμα την πολύ άσχημη υποβάθμιση σε ολόκληρο το οικοσύστημα.
- Οι βιομηχανίες πετάνε στο περιβάλλον μία μεγάλη ποικιλία από ρυπαντές, που μεταφέρονται από το νερό που έχουν χρησιμοποιήσει. Οι ρυπαντές αυτοί είναι βαρέα μέταλλα, σβόλοι ρητίνης από τα φίλτρα κατεργασίας, οργανικές τοξίνες, πετρελαιοειδή, θρεπτικές ουσίες όπως είναι οι αζωτούχες και φωσφορούχες ενώσεις, και τα στερεά σκουπίδια όπως πλαστικά, ξύλο, χαρτί κλπ. Τα ζεστά νερά από την ψύξη των μηχανημάτων και ειδικά εκείνα από τους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, μειώνουν ακόμη περισσότερο το διαθέσιμο οξυγόνο.
- Το χώμα από πολλές δραστηριότητες όπως είναι η κατασκευές κτιρίων και υποδομών όπως τα φράγματα, ή το χώμα που παρασύρεται λόγω της αποδάσωσης και της γεωργίας μπορεί να εμποδίσει την διείσδυση του φωτός του ήλιου μέσα στο νερό, οπότε περιορίζεται η φωτοσύνθεση.
Επιπλέον η λάσπη καλύπτει τον πυθμένα των λιμνών και των ποταμών και αυτό έχει δραστικές και καταστρεπτικές επιπτώσεις στα οικολογικά συστήματα. Στα ποτάμια του Καναδά έχει παρατηρηθεί μείωση της ποσότητας των σολομών που γεννιούνται. Η λάσπη που κατεβαίνει από τα βουνά στα οποία κόβουν τα δέντρα, καλύπτει πολλά αυγά πριν προλάβουν να εκκολαφθούν. Έτσι ο μειωμένος αριθμός των σολομών επηρεάζει ολόκληρη την τροφική αλυσίδα που εξαρτάται από το μεταναστευτικό ταξίδι τους. Επηρεάζεται και ο άνθρωπος, αφού οι ψαράδες βρίσκουν πια μικρότερες ποσότητες για να ψαρέψουν.
- Πολλές από τις χημικές ουσίες που πετιούνται στο νερό είναι τοξικές για ζώα, φυτά και ανθρώπους.
- Τα παθογόνα μικρόβια από τα αστικά και βιομηχανικά λύματα μπορούν να προκαλέσουν <<ασθένειες του νερού>> είτε στους ανθρώπους είτε στα ζώα.
- Η αλλαγή της χημείας του νερού προκαλεί την αύξηση ή μείωση της φυσικής οξύτητας, την αλλαγή της ηλεκτρικής αγωγιμότητας λόγω των διαφόρων ρυπαντών, την αλλαγή της θερμοκρασίας και τον ευτροφισμό. Η θέρμανση των υδάτων μπορεί να προκαλέσει εισβολή ειδών από ζεστότερες θάλασσες με αποτέλεσμα την διαταραχή της οικολογικής ισορροπίας ή ακόμα και οικολογική καταστροφή. Ένα τέτοιο παράδειγμα υπάρχει στην γειτονιά μας. Δηλητηριώδη ψάρια από την Ερυθρά Θάλασσα έχουν περάσει από το Σουέζ και εξαπλώνονται στην Μεσόγειο όπου δεν έχουν φυσικούς εχθρούς.
Το κύριο πρόβλημα για το γλυκό και το θαλασσινό νερό είναι η ρύπανση από τις οργανικές και ανόργανες ουσίες όπως:
- Εντομοκτόνα τα οποία χρησιμοποιούνται στην καταπολέμηση επιβλαβών εντόμων. Είναι ισχυρά δηλητήρια, πολλά από τα οποία αποδομούνται δύσκολα στο φυσικό περιβάλλον και προκαλούν δηλητηριάσεις και καρκίνους. Τυπικό παράδειγμα το Ντι Ντι Τι.
- Ζιζανιοκτόνα για την καταπολέμηση των αγρίων χορταριών που τρώνε και πίνουν εις βάρος των φυτών της καλλιέργειας με αποτέλεσμα την μείωση της επιδιωκόμενης παραγωγής.
- Μια τεράστια σειρά αλάτων, οργανικών και μη, καθώς και χημικών ουσίων γενικότερα. Μερικές από αυτές είναι:
* Ενώσεις του χλωρίου με Νάτριο (NaC1), Κάλιο (KC1), Λίθιο (LiC1), Χαλκό (CuC12), Φθόριο (CIF), Ιώδιο (CH13) και Άργυρο (AgC1) που παράγεται και από τα φωτογραφικά φιλμ.
* Ιωδιούχο Κάλιο (KI), Βρωμιούχο μεθάνιο (CH3Br).
Δι-βρωμιο-προπάνιο, Βρωμιο-προπάνιο, Βρωμιο-εξαχλωρο-προπάνιο, βενζυλο-βρωμίδια. Οργανο-χλωρίδια, Οργανο-βρωμίδια, Βήτα Βρωμιο-εξαχλωρίδιο. Βρωμιο-ακετικό οξύ, Βρωμιο-βενζόλιο, Βρωμιο-χλωρο-διφθορο-μεθάνιο, Βρωμιο-φόρμιο, Βουτυλο-ιωδίδιο.
* Καρμπονο-φθορίδια, Χλωραλόζη, Χλωροβενζίδια, Χλωρο-ακετικό οξύ, Χλωροφαινόλες, Χλωροτολουόλιο, Χλωρο-τρι-φθορο-αιθυλένιο, Κυκλοδιένιο, Δι-χλωρο-βουτάνιο, Δι-χλωρο-δι-φθορο-αιθυλένιο, Δι-ιωδο-μεθάνιο, Επταχλώριο.
* Δι-φθορο-αλκένια, Αλογονο-ακετικά οξέα, Εξα-χλωρο-ακετόνες, Εξα-φθορο-προπυλένιο. Ισο-προπυλο-χλωρίδιο, Ιωδιο-ακετο-αμίδια, Ιωδιο-τρο-φθορο-αιθυλένιο, Οκτα-φθορο-κυκλο-βουτάνιο. Πεντα-φθορο-αιθυλο-ιωδίδιο, Πεντα-φθρο-αιθαν-αμίδιο.
Οι περισσότερες ενώσεις είναι ενώσεις χλωρίου και βρωμίου που και τα δύο είναι ιδιαιτέρως επικίνδυνα.
- Πτητικές οργανικές ενώσεις, όπως είναι οι βιομηχανικοί διαλυτές είτε από την χρήση τους είτε λόγω μη καλής αποθήκευσης. Χλωριωμένοι διαλυτές βαρύτεροι από το νερό που ξεφεύγουν από τις υποτυπώδεις δεξαμενές καθαρισμού, που υπάρχουν μόνο και μόνο για το γράμμα του νόμου.
- Ιδιαίτερα τοξικά λιπαντικά και υδραυλικά υγρά, τα οποία παρασκευάζονται σε ειδικά χημικά εργοστάσια και είναι επίσης βαρύτερα από το νερό.
Υπάρχουν ακόμα εκατομμύρια από τοξικές χημικές ουσίες με παρόμοια <<εξωτικά ονόματα>>. Δεν διασπώνται εύκολα από την φύση και μπορεί να περάσουν πολλές χιλιάδες χρόνια πριν αρχίσει η βιοδιάσπασή τους από τις φυσικές διαδικασίες.
- Βακτηρίδια που υπάρχουν σε απίστευτους αριθμούς στα ανθρώπινα και ζωικά απόβλητα.
- Απόβλητα επεξεργασίας τροφίμων (χημικά και οργανικά).
0 Υδρογονάνθρακες, όπως βαρύ πετρέλαιο, βενζίνη, Ντίζελ, καύσιμα αεριωθούμενων, λιπαντικά πετρελαιομηχανών, απόβλητα πετρελαιοπηγών, διυλιστηρίων, διαφόρων εγκαταστάσεων καθαρισμού, διαρροές από τις σωληνώσεις, τις υπόγειες δεξαμενές αποθήκευσης στα βενζινάδικα και κατά την διάρκεια της μεταφοράς.
- Σπιτικά απορρυπαντικά, καθαριστικά, γυαλιστικά, εντομοκτόνα, σαπούνια, σαμπουάν, λακ και καλλυντικά προϊόντα.
- Υποπροϊόντα απολύμανσης και καθαρισμού του πόσιμου νερού του παραγόμενου στις μονάδες καθαρισμού.
- Μια άλλη ομάδα ρυπαντών είναι οι χημικές ουσίες που αποσυντίθενται ή αλλάζουν χημικά μέσα στις δεξαμενές των υπόγειων νερών. Μια αξιοσημείωτη κατηγορία τέτοιων χημικών ουσιών είναι οι χλωριωμένοι υδρογονάνθρακες, όπως το τρι-χλωρο-αιθυλένιο, που χρησιμοποιούνται στην βιομηχανία μετάλλων και στις βιομηχανίες ηλεκτρονικών για τον καθαρισμό γράσου, συγκολλητικής πάστας ή λαδιών.
Μια άλλη κατηγορία είναι τα τετρα-χλωρο-αιθυλένια που χρησιμοποιούνται στην βιομηχανία για στεγνό καθάρισμα. Τελευταία χρησιμοποιείται το υγρό διοξείδιο του άνθρακα στον στεγνό καθαρισμό ώστε να αποφεύγεται η χρήση χημικών ουσιών. Και οι δύο αυτές ομάδες από χημικές ουσίες, που ήδη είναι καρκινογόνες, υποβάλλονται σε χημικές αντιδράσεις αποσύνθεσης, που οδηγούν σε νέες επικίνδυνες χημικές ουσίες (όπως το δι-χλωρο-αιθυλένιο και το βινυλιο-χλωρίδιο).
Η ρύπανση των υπόγειων νερών ελέγχεται και μειώνεται δυσκολότερα από την επιφανειακή ρύπανση. Ο λόγος είναι ότι τα υπόγεια νερά μπορούν να μετακινηθούν σε μεγάλες αποστάσεις μέσω των υδροφόρων στρωμάτων. Τα ενδιάμεσα στρώματα, όπως ο άργιλος, καθαρίζουν μερικώς το νερό με την απλή διήθηση (προσρόφηση και απορρόφηση μεγάλου αριθμού βακτηριδίων), την διάλυση και τις χημικές αντιδράσεις.
Όμως τα υπόγεια νερά που κινούνται μέσω των ρωγμών και των σπηλαίων του εδάφους δεν φιλτράρονται και μπορούν να μεταφερθούν τόσο εύκολα όσο το επιφανειακό νερό. Αυτό μπορεί να επιδεινωθεί από την ανθρώπινη μανία να χρησιμοποιούνται οι φυσικές καθιζήσεις στα καρστικά (συνήθως ασβεστολιθικά) πετρώματα σαν σκουπιδότοποι στερεών και υγρών αποβλήτων.
Τελικά όλες οι προαναφερθείσες ουσίες καταλήγουν στους ωκεανούς, οι οποίοι έχουν μετατραπεί σε έναν γιγάντιο βόθρο, αποδέκτη σκουπιδιών και λυμάτων.
Η ωκεάνια ρύπανση σε μερικές περιοχές του κόσμου μπορεί να εμφανισθεί ακόμη και σχεδόν διακόσια χιλιόμετρα από την εκβολή του ποταμού σύμφωνα με τις μελέτες που έγιναν χρησιμοποιώντας τα διαγράμματα των θαλάσσιων ρευμάτων. Προηγμένοι υπολογιστές έχουν χρησιμοποιηθεί για να εξετάσουν την κίνηση των ρύπων στα υδρόβια συστήματα. Τα είδη που τρώνε φιλτράροντας το νερό, όπως τα Αρθρόποδα και τα Κωπήποδα, έχουν χρησιμοποιηθεί επίσης σε αυτές τις μελέτες. Τα υψηλότερα φορτία τοξινών δεν παρατηρούνται στις εκβολές αλλά τουλάχιστον 100 χιλιόμετρα νότια ή βόρια της εκβολής και απαιτούνται αρκετές ημέρες για την ενσωμάτωση τους στην τροφική αλυσίδα. Δημιουργούνται περιοχές όπου παρατηρείται μείωση του οξυγόνου, επειδή απορροφάται από τις χημικές ουσίες που καταναλώνουν το οξυγόνο, από την εκρηκτική αύξηση του φυτοπλαγκτόν, από τον θάνατο των φυκιών και την αποσύνθεση των νεκρών ζώων.
Τα ψάρια και τα οστρακόδερμα πεθαίνουν επειδή οι τοξίνες αναρριχούνται στην τροφική αλυσίδα. Τα Αρθρόποδα και τα Κωπήποδα τρώνε τρώνε το πλαγκτόν. Τα μεγαλύτερα ψάρια τρώνε τα μικρότερα. Έτσι παρατηρείται σταδιακή συγκέντρωση των ρύπων όπως τα βαριά μέταλλα (π.χ. ο υδράργυρος) και των δύσκολα βιοδιασπώμενων οργανικών ρύπων όπως το εντομοκτόνο Ντι Ντι Τι. Αυτή η λειτουργία είναι γνωστή με το όνομα Βιομεγένθυση ή Βιοσυσσώρευση.
Εξαιτίας των ρευμάτων στους ωκεανούς, εκεί όπου δημιουργούνται τεράστιες δίνες, συγκεντρώνονται τα επιπλέοντα σκουπίδια. Αποτελούνται συνήθως από κομμάτια ξύλο, πλαστικές σακούλες, πλαστικά αντικείμενα όπως κουβάδες και παιχνίδια, καραβόσκοινα, πλαστικούς σπάγκους, ρούχα, παπούτσια, μπουκάλια, αφρός πολυουρεθάνης και οτιδήποτε άλλο υλικό κατασκευάζεται με πλαστικό και επιπλέει. Το πρόβλημα σιγά σιγά γιγαντώνεται. Στον Ειρηνικό ωκεανό, παραδείγματος χάριν έχει δημιουργηθεί το αποκαλούμενο <<Μεγάλο μπάλωμα>> που υπολογίζεται ότι έχει έκταση 1.400.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή δύο φορές την επιφάνεια της πολιτείας του Τέξας των ΗΠΑ!
Πολλά από αυτά σκουπίδια έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής (ίσως και χιλιάδες χρόνια) και προκαλούν πολλούς θανάτους στα υδρόβια όντα. Πολλές χελώνες και θαλάσσια πουλιά τα νομίζουν για τροφή και τα καταπίνουν. Το αποτέλεσμα είναι ότι το πλαστικό παραμένει στο στομάχι τους και τα εμποδίζει στην σωστή τους θρέψη με αποτέλεσμα τον θάνατο από ασιτία. Κάποιες φάλαινες πνίγονται από τα μπαλόνια αλουμινίου που πωλούνται σε διάφορα σχήματα για τα παιδιά. Τα μπαλόνια είναι γεμάτα υδρογόνο και όταν χάσουν τον όγκο τους, παρασυρμένα συνήθως από τον αέρα, πέφτουν στην θάλασσα. Αν μία φάλαινα καταπιεί ένα τέτοιο μπαλόνι μαζί με την τροφή της μπορεί να φράξει ο οισοφάγος της και η φάλαινα να πεθάνει από ασιτία.
Υπάρχουν τρεις περιγραφές για την έρημο:
- Πρόκειται για τις ξηρές και υπερβολικά ξηρές περιοχές της γης.
- Πρόκειται για εκείνα τα οικοσυστήματα που αποτελούνται από φυτά και ζώα προσαρμοσμένα σε ξηρό περιβάλλον.
- Πρόκειται για εκείνες τις περιοχές που έχουν μεγάλες εκτάσεις γυμνού χώματος και πολύ λίγη βλάστηση.
Τελικά η επιφάνεια των ερήμων της γης, φτάνει σχεδόν το ένα τέταρτο της επιφάνειας του εδάφους. Πρόκειται δηλαδή για 33.7 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα στα οποία ζουν τουλάχιστον 500 εκατομμύρια άνθρωποι.
Το κύριο χαρακτηριστικό αυτών των περιοχών είναι φυσικά η μεγάλη ξηρασία. Η έλλειψη νεφών έχει ως αποτέλεσμα την ημέρα να αναπτύσσονται πολύ υψηλές θερμοκρασίες που πολλές φορές ξεπερνούν τους 50 βαθμούς Κελσίου, ενώ το βράδυ η θερμοκρασία πέφτει ακόμα και κάτω από τους μηδέν βαθμούς. Έρημοι υπάρχουν στην Αφρική, στην Κίνα, στην Αραβία, στις ΗΠΑ και στην Αυστραλία.
Οι κυριότερες έρημοι είναι:
- Η Σαχάρα, με έκταση 9.000.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα στο βόρειο τμήμα της Αφρικής.
- Η Γκόμπι, που βρίσκεται ανάμεσα στην Μαντζουρία και την Μογγολία.
- Η Αραβική έρημος που εκτείνεται από την Ερυθρά θάλασσα μέχρι και το Αφγανιστάν.
- Η Καλαχάρι βρίσκεται στην νότια Αφρική με μήκος 1300 χιλιόμετρα.
Μικρότερες έρημοι βρίσκονται στην Αυστραλία, στην Βραζιλία, στην Αριζόνα, στην Γιούτα, στην Νεβάδα, στην Καλιφόρνια και στην Αργεντινή.
Οι βροχοπτώσεις φυσικά είναι σπάνιες. Σε πολλές περιοχές έχει να βρέξει ολόκληρες δεκαετίες! Όταν βρέχει, οι βροχές είναι απότομες και διαρκούν ελάχιστα, ενώ το νερό τρέχει στους χειμάρρους και εξαφανίζεται τόσο γρήγορα όσο ήρθε.
Είναι φυσικό ότι η ζωή στην έρημο είναι προσαρμοσμένη στην ξηρασία. Τα φυτά έχουν αναπτύξει μηχανισμούς που εκμεταλλεύονται το λιγοστό νερό. Αναπτύσσονται πολύ γρήγορα και μετά την βροχή μπορεί να δει κανείς την έρημο ανθισμένη. Έπειτα τα φυτά ξεραίνονται το ίδιο γρήγορα ρίχνοντας σπόρους για την επόμενη βροχή. Άλλα φυτά αποθηκεύουν υγρασία μέσα σε βολβώδεις ρίζες, άλλα έχουν πολύ βαθιές ρίζες. Τα φύλλα μερικών φυτών καλύπτονται από στρώμα κεριού, που εμποδίζει την εξάτμιση.
Επίσης τα περισσότερα ζώα της ερήμου έχουν προσαρμοστεί ανάλογα. Έτσι το οικοσύστημα της ερήμου παρά το γεγονός της συστηματικής ξηρασίας αναπτύσσεται κανονικά επιτρέποντας μια μεγάλη ποικιλία φυτών, ζώων, πουλιών και εντόμων.
Η αλλαγή όμως του κλίματος, η υπερεκμετάλλευση από τον άνθρωπο και η υπεράντληση του νερού εξαντλούν τα οικοσυστήματα των ερήμων. Οι έρημοι μεταναστεύουν καλύπτοντας γόνιμες εκτάσεις. Για παράδειγμα η έρημος Ετζίνακι στην Κίνα επεκτείνεται 30 μέτρα κάθε χρόνο.
Η αύξηση της θερμοκρασίας στις ερήμους υπολογίσθηκε ότι ήταν πολύ υψηλότερη από τους 0,45 βαθμούς Κελσίου που ήταν η μέση παγκόσμια άνοδος της θερμοκρασίας και κυμάνθηκε από 0,5 μέχρι 2 βαθμούς Κελσίου από το 1976 μέχρι το 2000.
Παρατηρήθηκε ότι οι τροπικές ζώνες επεκτείνονται με αποτέλεσμα οι έρημοι να πλησιάζουν τις πυκνοκατοικημένες περιοχές της νότιας Ευρώπης. Οι ερευνητές στηρίχτηκαν σε δορυφορικές μετρήσεις, που έγιναν κατά την διάρκεια των τελευταίων 25 ετών. Με αιτία την παγκόσμια υπερθέρμανση οι τροπικές ζώνες έχουν επεκταθεί περίπου 200 χιλιόμετρα από το 1979 μέχρι και το 2000.
Η αύξηση του πληθυσμού και η μη σωστή χρήση του νερού, θα δημιουργήσουν τα επόμενα πενήντα χρόνια προβλήματα σε μερικές χώρες που έχουν ερήμους, τα οποία θα είναι φυσικά απόρροια της έλλειψης του νερού. Το Τσάντ, το Ιράκ, ο Νίγηρας και η Συρία είναι μέσα στην επικίνδυνη ζώνη.
Επιπλέον σε μεγάλους ποταμούς, θα λιγοστέψουν τα ψάρια που είναι πολύτιμη πηγή τροφής για όσους ζουν στις ερήμους.
Τέτοια ποτάμια είναι ο Γκεριέπ στη νότια Αφρική, ο Ρίο Γκράντε και ο Κολοράντο στη Βόρεια Αμερική, ο Τίγρης και ο Ευφράτης στην δυτική Ασία και οι Αμού Νταριά και Ινδός στην κεντρική Ασία.
Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι η υποβάθμιση των ξηρών περιοχών του πλανήτη προκαλεί ζημία 42 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον χρόνο λόγω της απώλειας σε αγροτική παραγωγή.
Χωρίς προσεκτική διαχείριση στο μέλλον η χλωρίδα και η πανίδα σε αυτές τις περιοχές διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο.
Ο ΟΗΕ σήμανε συναγερμό για όλες τις περιοχές που απειλούνται από την αλλαγή του κλίματος, από την υπερεκμετάλλευση των υπόγειων νερών, την είσοδο της θάλασσας στα υπόγεια κοιτάσματα και την γενοκτονία των ειδών της άγριας φύσης.
Μελέτη που έγινε από εμπειρογνώμονες έβγαλε το συμπέρασμα ότι οι αλλαγές που θα εμφανιστούν στα επόμενα 50 χρόνια θα μπορούσαν να έχουν θετικές επιπτώσεις:
- Τα φυτά και τα ζώα των ερήμων είναι καλές πηγές νέων φαρμάκων.
- Θα μπορούσαν να γίνουν ιχθυοκαλλιέργειες με γαρίδες ή ψάρια. Πειράματα γίνονται στις ερήμους της Αριζόνα και της Νεγκέβ στο Ισραήλ.
- Στην Σονόρα του Μεξικού, το φυτό Νίπα είναι ανθεκτικό στην ξηρασία και μπορεί να αρδευτεί ακόμη και με θαλασσινό νερό! Το φυτό αυτό μπορεί να λύσει πολλά διατροφικά προβλήματα αφού έχει την ικανότητα να παράγει αρκετή ποσότητα βρώσιμων σπόρων.
- Μια περιοχή 640.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην Σαχάρα θα μπορούσε να ικανοποιήσει με φωτοβολταϊκά τις ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια ολόκληρου του κόσμου!
Σιγά σιγά τα πράγματα γίνονται όλο και χειρότερα. Οι επιστήμονες που ασχολούνται με το κλίμα προβλέπουν μείωση των λιγοστών βροχοπτώσεων στις ερήμους κατά 20% τις επόμενες δεκαετίες.
Το λιώσιμο των ορεινών παγετώνων, στα βουνά που βρίσκονται κοντά στις ερήμους επιδεινώνει ακόμη περισσότερο την λειψυδρία και την επέκτασή τους. Για παράδειγμα ένα μεγάλο ποσοστό του νερού που χρησιμοποιείται για την γεωργία στις ερήμους των νοτιοδυτικών ΗΠΑ, της Κεντρικής Ασίας και της Νοτίου Αμερικής προέρχεται από ποτάμια. Και τα ποτάμια πηγάζουν από ορεινούς παγετώνες και χιονοσκεπείς βουνοκορφές. Όταν τα βουνά απογυμνωθούν από τους παγετώνες τους τότε το νερό θα σταματήσει να κυλάει. Έτσι η έρημος θα πάρει <<το πάνω χέρι>>, αφού τα ποτάμια θα μετατραπούν σε εποχικούς χειμάρρους που θα έχουν μικρή αξία για την εντατική υδροβόρο καλλιέργεια όπως την έχουμε διαμορφώσει σήμερα.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι οι παγετώνες στο οροπέδιο του Θιβέτ. Έχει υπολογιστεί ότι ο όγκος τους θα μειωθεί μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα στο ένα πέμπτο του σημερινού.
Απειλούνται και οι ανθρώπινοι πληθυσμοί και τα ευαίσθητα οικοσυστήματα των ερήμων. Η λειψυδρία και η έντονη ξηρασία έρχεται να προστεθεί στις καταστροφικές ανθρώπινες δραστηριότητες. Σε περιοχές όπως το Καζακστάν, η Αραβία, το Σουδάν κλπ. καραβάνια κυνηγών - τουριστών εξαφανίζουν όσα μεγάλα θηλαστικά έχουν καταφέρει να επιβιώσουν στην έρημο.
Είναι αναγκαίο να καταλάβουν οι ανεπτυγμένες χώρες ότι πρέπει να στραφούν σε καθαρές ενεργειακές πηγές όπως ο άνεμος, ο ήλιος και τα θαλάσσια κύματα. Πρέπει πλούσιες, αναπτυσσόμενες και φτωχές χώρες να αναλάβουν το μερίδιο της ευθύνης τους στην δημιουργία των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Θα πρέπει όλοι να καταλάβουν ότι ο σημερινός τύπος ανάπτυξης <<πολλά και φτηνά προϊόντα>> είναι μονόδρομος που καταλήγει στην ερημοποίηση και την δίψα.
Οι κλιματικές αλλαγές έχουν ήδη ξεκινήσει και κανείς δεν μπορεί να τις σταματήσει. Οι φτωχοί θα υποφέρουν περισσότερο από αυτό, καθώς το νερό θα λιγοστεύει συνέχεια, οι πάγοι θα λιώνουν, η στάθμη των θαλασσών θα ανεβαίνει και οι έρημοι θα επεκτείνονται.
Η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας της γης θα επιτρέψει στα κουνούπια, σημαντικούς φορείς ασθενειών, να αποικίσουν μεγάλες περιοχές του πλανήτη. Ήδη από χρόνια τώρα, τα κουνούπια έχουν <<καταλάβει>> ορεινές περιοχές πάνω από τα 700 μέτρα υψόμετρο, όπου δεν βρισκόντουσαν παλιότερα. Η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας της γης προκαλεί το λιώσιμο των πάγων, άνοδο της στάθμης της θάλασσας, διάβρωση των ακτών, ανεξέλεγκτες πλημμύρες και ξηρασίες και ερημοποίηση μεγάλων εκτάσεων γόνιμης καλλιεργήσιμης γης. Ήδη πάνω από 11 εκατομμύρια άνθρωποι στην ανατολική Αφρική κινδυνεύουν από λιμό λόγω της χρόνιας ξηρασίας και οι κτηνοτρόφοι μετακινούνται πολλά χιλιόμετρα για να ποτίσουν τα ζώα τους.
Η ερημοποίηση χτυπάει άμεσα περίπου 250 εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο. Άλλα 1200 εκατομμύρια άνθρωποι απειλούνται και αυτοί. Ζουν στις 110 από τις φτωχότερες χώρες στον κόσμο, που δεν έχουν κεφάλαια για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.
Η έρημος πιέζει ασταμάτητα και στο τέλος πάνω από 60 εκατομμύρια Αφρικανοί θα μετακινηθούν προς την Μεσόγειο σαν περιβαλλοντικοί πρόσφυγες, καθώς η Αφρική χάνει κάθε χρόνο από 0,45% έως 0,7% των δασών της. Αν η κατάσταση αυτή συνεχιστεί γύρω στο 2030 θα αρχίσουν να <<εισβάλλουν>> στην Ευρώπη.
Αλλά και στην Ευρώπη τα πράγματα δεν πάνε πολύ καλά. Η Νότια Ευρώπη ήδη δείχνει σημάδια ερημοποίησης. Η ξηρασία αυξάνει συνεχώς μαζί με την θερμοκρασία. Τα δάση καίγονται τους καλοκαιρινούς μήνες και δεν υπάρχει περίπτωση να ανακάμψουν με τις σημερινές συνθήκες.
Στην Ισπανία μεγάλες τεχνητές λίμνες έχουν στερέψει εδώ και πολλές δεκαετίες και τα φράγματα εγκαταλείφθηκαν.
Το 35% του εδάφους της Ελλάδας κινδυνεύει ή εμφανίζει σημάδια ερημοποίησης. Περισσότερα από 3 εκατομμύρια στρέμματα γεωργικής γης δεν μπορούν πλέον να ανταποκριθούν στις ανάγκες των παραγωγών καθώς έχουν χάσει την γονιμότητά τους. Σχεδόν οι μισές καλλιεργήσιμες εκτάσεις της χώρας μας αντιμετωπίζουν πιθανή ερημοποίηση στο μέλλον.
Αν είμαστε έξυπνοι θα πρέπει να λάβουμε άμεσα έκτακτα μέτρα στην Κρήτη, τα νησιά του Αιγαίου, την Ανατολική Στερεά, την Ανατολική Πελοπόννησο, την Θεσσαλία και την Θράκη. Τελικά μόνον έναν 16% των εδαφών της χώρας μας δεν διατρέχει άμεσο κίνδυνο και είναι σχετικά ασφαλές. Αλλά είναι ελάχιστο για να μας θρέψει όλους.
Σκεφτείτε λοιπόν τι θα γίνει σε μερικά χρόνια όταν η πυκνοκατοικημένη νότια Ευρώπη, εξαντλημένη από την ξηρασία και τις εντατικές καλλιέργειες θα δεχθεί αναγκαστικά και το εξαθλιωμένο κύμα των περιβαλλοντικών προσφύγων από την Βόρειο Αφρική.
Συνεχίζετε...
Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΡΟ
ΝΕΡΟ ΩΚΕΑΝΕΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗ
Ρύπανση γενικά είναι η μόλυνση των μεγάλων όγκων νερού όπως οι λίμνες, οι ποταμοί, οι ωκεανοί, και τα υπόγεια νερά που προκαλείται από τα ακατέργαστα λύματα και τα βιομηχανικά απόβλητα, τα οποία παράγονται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Συνήθως ο κύριος όγκος της ρύπανσης μεταφέρεται στους ωκεανούς με εξαίρεση τις λίμνες που είναι τελείως απομονωμένες και δεν αδειάζουν το νερό τους σε κάποιο ποτάμι.
Μπορεί να είναι επιβλαβής στα ζώα και τα φυτά που ζουν μέσα ή γύρω από αυτά
Φυσικά φαινόμενα όπως τα ηφαίστεια, η φυσική υπερβολική αύξηση του πλαγκτόν, οι καταιγίδες και οι σεισμοί επίσης έχουν την δυνατότητα να προκαλούν σημαντικές αλλαγές στην ποιότητα νερού και στην οικολογική ισορροπία. Από την επιστημονική πλευρά το νερό θεωρείται μολυσμένο μόνο στην περίπτωση που δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί για τις χρήσεις όπου προορίζεται.
Η ρύπανση των υδάτων έχει πολλές αιτίες και πολλά χαρακτηριστικά:
- Η αύξηση στην ποσότητα θρεπτικών ουσιών μπορούν να οδηγήσουν σε ευτροφισμό. δηλαδή σε εκρηκτική ανάπτυξη του πλαγκτόν ή των φυκιών μέσα στο νερό.
- Τα οργανικά απόβλητα όπως τα αστικά λύματα ή τα λύματα από βιομηχανίες επεξεργασίας τροφίμων, για παράδειγμα το αίμα από τα σφαγεία, προξενούν την υψηλή κατανάλωση του οξυγόνου μέσα στο νερό. Αυτό οδηγεί στην μείωση του οξυγόνου που αναπνέουν τα υδρόβια ζώα με αποτέλεσμα την πολύ άσχημη υποβάθμιση σε ολόκληρο το οικοσύστημα.
- Οι βιομηχανίες πετάνε στο περιβάλλον μία μεγάλη ποικιλία από ρυπαντές, που μεταφέρονται από το νερό που έχουν χρησιμοποιήσει. Οι ρυπαντές αυτοί είναι βαρέα μέταλλα, σβόλοι ρητίνης από τα φίλτρα κατεργασίας, οργανικές τοξίνες, πετρελαιοειδή, θρεπτικές ουσίες όπως είναι οι αζωτούχες και φωσφορούχες ενώσεις, και τα στερεά σκουπίδια όπως πλαστικά, ξύλο, χαρτί κλπ. Τα ζεστά νερά από την ψύξη των μηχανημάτων και ειδικά εκείνα από τους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, μειώνουν ακόμη περισσότερο το διαθέσιμο οξυγόνο.
- Το χώμα από πολλές δραστηριότητες όπως είναι η κατασκευές κτιρίων και υποδομών όπως τα φράγματα, ή το χώμα που παρασύρεται λόγω της αποδάσωσης και της γεωργίας μπορεί να εμποδίσει την διείσδυση του φωτός του ήλιου μέσα στο νερό, οπότε περιορίζεται η φωτοσύνθεση.
Επιπλέον η λάσπη καλύπτει τον πυθμένα των λιμνών και των ποταμών και αυτό έχει δραστικές και καταστρεπτικές επιπτώσεις στα οικολογικά συστήματα. Στα ποτάμια του Καναδά έχει παρατηρηθεί μείωση της ποσότητας των σολομών που γεννιούνται. Η λάσπη που κατεβαίνει από τα βουνά στα οποία κόβουν τα δέντρα, καλύπτει πολλά αυγά πριν προλάβουν να εκκολαφθούν. Έτσι ο μειωμένος αριθμός των σολομών επηρεάζει ολόκληρη την τροφική αλυσίδα που εξαρτάται από το μεταναστευτικό ταξίδι τους. Επηρεάζεται και ο άνθρωπος, αφού οι ψαράδες βρίσκουν πια μικρότερες ποσότητες για να ψαρέψουν.
- Πολλές από τις χημικές ουσίες που πετιούνται στο νερό είναι τοξικές για ζώα, φυτά και ανθρώπους.
- Τα παθογόνα μικρόβια από τα αστικά και βιομηχανικά λύματα μπορούν να προκαλέσουν <<ασθένειες του νερού>> είτε στους ανθρώπους είτε στα ζώα.
- Η αλλαγή της χημείας του νερού προκαλεί την αύξηση ή μείωση της φυσικής οξύτητας, την αλλαγή της ηλεκτρικής αγωγιμότητας λόγω των διαφόρων ρυπαντών, την αλλαγή της θερμοκρασίας και τον ευτροφισμό. Η θέρμανση των υδάτων μπορεί να προκαλέσει εισβολή ειδών από ζεστότερες θάλασσες με αποτέλεσμα την διαταραχή της οικολογικής ισορροπίας ή ακόμα και οικολογική καταστροφή. Ένα τέτοιο παράδειγμα υπάρχει στην γειτονιά μας. Δηλητηριώδη ψάρια από την Ερυθρά Θάλασσα έχουν περάσει από το Σουέζ και εξαπλώνονται στην Μεσόγειο όπου δεν έχουν φυσικούς εχθρούς.
Το κύριο πρόβλημα για το γλυκό και το θαλασσινό νερό είναι η ρύπανση από τις οργανικές και ανόργανες ουσίες όπως:
- Εντομοκτόνα τα οποία χρησιμοποιούνται στην καταπολέμηση επιβλαβών εντόμων. Είναι ισχυρά δηλητήρια, πολλά από τα οποία αποδομούνται δύσκολα στο φυσικό περιβάλλον και προκαλούν δηλητηριάσεις και καρκίνους. Τυπικό παράδειγμα το Ντι Ντι Τι.
- Ζιζανιοκτόνα για την καταπολέμηση των αγρίων χορταριών που τρώνε και πίνουν εις βάρος των φυτών της καλλιέργειας με αποτέλεσμα την μείωση της επιδιωκόμενης παραγωγής.
- Μια τεράστια σειρά αλάτων, οργανικών και μη, καθώς και χημικών ουσίων γενικότερα. Μερικές από αυτές είναι:
* Ενώσεις του χλωρίου με Νάτριο (NaC1), Κάλιο (KC1), Λίθιο (LiC1), Χαλκό (CuC12), Φθόριο (CIF), Ιώδιο (CH13) και Άργυρο (AgC1) που παράγεται και από τα φωτογραφικά φιλμ.
* Ιωδιούχο Κάλιο (KI), Βρωμιούχο μεθάνιο (CH3Br).
Δι-βρωμιο-προπάνιο, Βρωμιο-προπάνιο, Βρωμιο-εξαχλωρο-προπάνιο, βενζυλο-βρωμίδια. Οργανο-χλωρίδια, Οργανο-βρωμίδια, Βήτα Βρωμιο-εξαχλωρίδιο. Βρωμιο-ακετικό οξύ, Βρωμιο-βενζόλιο, Βρωμιο-χλωρο-διφθορο-μεθάνιο, Βρωμιο-φόρμιο, Βουτυλο-ιωδίδιο.
* Καρμπονο-φθορίδια, Χλωραλόζη, Χλωροβενζίδια, Χλωρο-ακετικό οξύ, Χλωροφαινόλες, Χλωροτολουόλιο, Χλωρο-τρι-φθορο-αιθυλένιο, Κυκλοδιένιο, Δι-χλωρο-βουτάνιο, Δι-χλωρο-δι-φθορο-αιθυλένιο, Δι-ιωδο-μεθάνιο, Επταχλώριο.
* Δι-φθορο-αλκένια, Αλογονο-ακετικά οξέα, Εξα-χλωρο-ακετόνες, Εξα-φθορο-προπυλένιο. Ισο-προπυλο-χλωρίδιο, Ιωδιο-ακετο-αμίδια, Ιωδιο-τρο-φθορο-αιθυλένιο, Οκτα-φθορο-κυκλο-βουτάνιο. Πεντα-φθορο-αιθυλο-ιωδίδιο, Πεντα-φθρο-αιθαν-αμίδιο.
Οι περισσότερες ενώσεις είναι ενώσεις χλωρίου και βρωμίου που και τα δύο είναι ιδιαιτέρως επικίνδυνα.
- Πτητικές οργανικές ενώσεις, όπως είναι οι βιομηχανικοί διαλυτές είτε από την χρήση τους είτε λόγω μη καλής αποθήκευσης. Χλωριωμένοι διαλυτές βαρύτεροι από το νερό που ξεφεύγουν από τις υποτυπώδεις δεξαμενές καθαρισμού, που υπάρχουν μόνο και μόνο για το γράμμα του νόμου.
- Ιδιαίτερα τοξικά λιπαντικά και υδραυλικά υγρά, τα οποία παρασκευάζονται σε ειδικά χημικά εργοστάσια και είναι επίσης βαρύτερα από το νερό.
Υπάρχουν ακόμα εκατομμύρια από τοξικές χημικές ουσίες με παρόμοια <<εξωτικά ονόματα>>. Δεν διασπώνται εύκολα από την φύση και μπορεί να περάσουν πολλές χιλιάδες χρόνια πριν αρχίσει η βιοδιάσπασή τους από τις φυσικές διαδικασίες.
- Βακτηρίδια που υπάρχουν σε απίστευτους αριθμούς στα ανθρώπινα και ζωικά απόβλητα.
- Απόβλητα επεξεργασίας τροφίμων (χημικά και οργανικά).
0 Υδρογονάνθρακες, όπως βαρύ πετρέλαιο, βενζίνη, Ντίζελ, καύσιμα αεριωθούμενων, λιπαντικά πετρελαιομηχανών, απόβλητα πετρελαιοπηγών, διυλιστηρίων, διαφόρων εγκαταστάσεων καθαρισμού, διαρροές από τις σωληνώσεις, τις υπόγειες δεξαμενές αποθήκευσης στα βενζινάδικα και κατά την διάρκεια της μεταφοράς.
- Σπιτικά απορρυπαντικά, καθαριστικά, γυαλιστικά, εντομοκτόνα, σαπούνια, σαμπουάν, λακ και καλλυντικά προϊόντα.
- Υποπροϊόντα απολύμανσης και καθαρισμού του πόσιμου νερού του παραγόμενου στις μονάδες καθαρισμού.
- Μια άλλη ομάδα ρυπαντών είναι οι χημικές ουσίες που αποσυντίθενται ή αλλάζουν χημικά μέσα στις δεξαμενές των υπόγειων νερών. Μια αξιοσημείωτη κατηγορία τέτοιων χημικών ουσιών είναι οι χλωριωμένοι υδρογονάνθρακες, όπως το τρι-χλωρο-αιθυλένιο, που χρησιμοποιούνται στην βιομηχανία μετάλλων και στις βιομηχανίες ηλεκτρονικών για τον καθαρισμό γράσου, συγκολλητικής πάστας ή λαδιών.
Μια άλλη κατηγορία είναι τα τετρα-χλωρο-αιθυλένια που χρησιμοποιούνται στην βιομηχανία για στεγνό καθάρισμα. Τελευταία χρησιμοποιείται το υγρό διοξείδιο του άνθρακα στον στεγνό καθαρισμό ώστε να αποφεύγεται η χρήση χημικών ουσιών. Και οι δύο αυτές ομάδες από χημικές ουσίες, που ήδη είναι καρκινογόνες, υποβάλλονται σε χημικές αντιδράσεις αποσύνθεσης, που οδηγούν σε νέες επικίνδυνες χημικές ουσίες (όπως το δι-χλωρο-αιθυλένιο και το βινυλιο-χλωρίδιο).
Η ρύπανση των υπόγειων νερών ελέγχεται και μειώνεται δυσκολότερα από την επιφανειακή ρύπανση. Ο λόγος είναι ότι τα υπόγεια νερά μπορούν να μετακινηθούν σε μεγάλες αποστάσεις μέσω των υδροφόρων στρωμάτων. Τα ενδιάμεσα στρώματα, όπως ο άργιλος, καθαρίζουν μερικώς το νερό με την απλή διήθηση (προσρόφηση και απορρόφηση μεγάλου αριθμού βακτηριδίων), την διάλυση και τις χημικές αντιδράσεις.
Όμως τα υπόγεια νερά που κινούνται μέσω των ρωγμών και των σπηλαίων του εδάφους δεν φιλτράρονται και μπορούν να μεταφερθούν τόσο εύκολα όσο το επιφανειακό νερό. Αυτό μπορεί να επιδεινωθεί από την ανθρώπινη μανία να χρησιμοποιούνται οι φυσικές καθιζήσεις στα καρστικά (συνήθως ασβεστολιθικά) πετρώματα σαν σκουπιδότοποι στερεών και υγρών αποβλήτων.
Τελικά όλες οι προαναφερθείσες ουσίες καταλήγουν στους ωκεανούς, οι οποίοι έχουν μετατραπεί σε έναν γιγάντιο βόθρο, αποδέκτη σκουπιδιών και λυμάτων.
Η ωκεάνια ρύπανση σε μερικές περιοχές του κόσμου μπορεί να εμφανισθεί ακόμη και σχεδόν διακόσια χιλιόμετρα από την εκβολή του ποταμού σύμφωνα με τις μελέτες που έγιναν χρησιμοποιώντας τα διαγράμματα των θαλάσσιων ρευμάτων. Προηγμένοι υπολογιστές έχουν χρησιμοποιηθεί για να εξετάσουν την κίνηση των ρύπων στα υδρόβια συστήματα. Τα είδη που τρώνε φιλτράροντας το νερό, όπως τα Αρθρόποδα και τα Κωπήποδα, έχουν χρησιμοποιηθεί επίσης σε αυτές τις μελέτες. Τα υψηλότερα φορτία τοξινών δεν παρατηρούνται στις εκβολές αλλά τουλάχιστον 100 χιλιόμετρα νότια ή βόρια της εκβολής και απαιτούνται αρκετές ημέρες για την ενσωμάτωση τους στην τροφική αλυσίδα. Δημιουργούνται περιοχές όπου παρατηρείται μείωση του οξυγόνου, επειδή απορροφάται από τις χημικές ουσίες που καταναλώνουν το οξυγόνο, από την εκρηκτική αύξηση του φυτοπλαγκτόν, από τον θάνατο των φυκιών και την αποσύνθεση των νεκρών ζώων.
Τα ψάρια και τα οστρακόδερμα πεθαίνουν επειδή οι τοξίνες αναρριχούνται στην τροφική αλυσίδα. Τα Αρθρόποδα και τα Κωπήποδα τρώνε τρώνε το πλαγκτόν. Τα μεγαλύτερα ψάρια τρώνε τα μικρότερα. Έτσι παρατηρείται σταδιακή συγκέντρωση των ρύπων όπως τα βαριά μέταλλα (π.χ. ο υδράργυρος) και των δύσκολα βιοδιασπώμενων οργανικών ρύπων όπως το εντομοκτόνο Ντι Ντι Τι. Αυτή η λειτουργία είναι γνωστή με το όνομα Βιομεγένθυση ή Βιοσυσσώρευση.
Εξαιτίας των ρευμάτων στους ωκεανούς, εκεί όπου δημιουργούνται τεράστιες δίνες, συγκεντρώνονται τα επιπλέοντα σκουπίδια. Αποτελούνται συνήθως από κομμάτια ξύλο, πλαστικές σακούλες, πλαστικά αντικείμενα όπως κουβάδες και παιχνίδια, καραβόσκοινα, πλαστικούς σπάγκους, ρούχα, παπούτσια, μπουκάλια, αφρός πολυουρεθάνης και οτιδήποτε άλλο υλικό κατασκευάζεται με πλαστικό και επιπλέει. Το πρόβλημα σιγά σιγά γιγαντώνεται. Στον Ειρηνικό ωκεανό, παραδείγματος χάριν έχει δημιουργηθεί το αποκαλούμενο <<Μεγάλο μπάλωμα>> που υπολογίζεται ότι έχει έκταση 1.400.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή δύο φορές την επιφάνεια της πολιτείας του Τέξας των ΗΠΑ!
Πολλά από αυτά σκουπίδια έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής (ίσως και χιλιάδες χρόνια) και προκαλούν πολλούς θανάτους στα υδρόβια όντα. Πολλές χελώνες και θαλάσσια πουλιά τα νομίζουν για τροφή και τα καταπίνουν. Το αποτέλεσμα είναι ότι το πλαστικό παραμένει στο στομάχι τους και τα εμποδίζει στην σωστή τους θρέψη με αποτέλεσμα τον θάνατο από ασιτία. Κάποιες φάλαινες πνίγονται από τα μπαλόνια αλουμινίου που πωλούνται σε διάφορα σχήματα για τα παιδιά. Τα μπαλόνια είναι γεμάτα υδρογόνο και όταν χάσουν τον όγκο τους, παρασυρμένα συνήθως από τον αέρα, πέφτουν στην θάλασσα. Αν μία φάλαινα καταπιεί ένα τέτοιο μπαλόνι μαζί με την τροφή της μπορεί να φράξει ο οισοφάγος της και η φάλαινα να πεθάνει από ασιτία.
ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΕΡΗΜΟΙ
Υπάρχουν τρεις περιγραφές για την έρημο:
- Πρόκειται για τις ξηρές και υπερβολικά ξηρές περιοχές της γης.
- Πρόκειται για εκείνα τα οικοσυστήματα που αποτελούνται από φυτά και ζώα προσαρμοσμένα σε ξηρό περιβάλλον.
- Πρόκειται για εκείνες τις περιοχές που έχουν μεγάλες εκτάσεις γυμνού χώματος και πολύ λίγη βλάστηση.
Τελικά η επιφάνεια των ερήμων της γης, φτάνει σχεδόν το ένα τέταρτο της επιφάνειας του εδάφους. Πρόκειται δηλαδή για 33.7 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα στα οποία ζουν τουλάχιστον 500 εκατομμύρια άνθρωποι.
Το κύριο χαρακτηριστικό αυτών των περιοχών είναι φυσικά η μεγάλη ξηρασία. Η έλλειψη νεφών έχει ως αποτέλεσμα την ημέρα να αναπτύσσονται πολύ υψηλές θερμοκρασίες που πολλές φορές ξεπερνούν τους 50 βαθμούς Κελσίου, ενώ το βράδυ η θερμοκρασία πέφτει ακόμα και κάτω από τους μηδέν βαθμούς. Έρημοι υπάρχουν στην Αφρική, στην Κίνα, στην Αραβία, στις ΗΠΑ και στην Αυστραλία.
Οι κυριότερες έρημοι είναι:
- Η Σαχάρα, με έκταση 9.000.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα στο βόρειο τμήμα της Αφρικής.
- Η Γκόμπι, που βρίσκεται ανάμεσα στην Μαντζουρία και την Μογγολία.
- Η Αραβική έρημος που εκτείνεται από την Ερυθρά θάλασσα μέχρι και το Αφγανιστάν.
- Η Καλαχάρι βρίσκεται στην νότια Αφρική με μήκος 1300 χιλιόμετρα.
Μικρότερες έρημοι βρίσκονται στην Αυστραλία, στην Βραζιλία, στην Αριζόνα, στην Γιούτα, στην Νεβάδα, στην Καλιφόρνια και στην Αργεντινή.
Οι βροχοπτώσεις φυσικά είναι σπάνιες. Σε πολλές περιοχές έχει να βρέξει ολόκληρες δεκαετίες! Όταν βρέχει, οι βροχές είναι απότομες και διαρκούν ελάχιστα, ενώ το νερό τρέχει στους χειμάρρους και εξαφανίζεται τόσο γρήγορα όσο ήρθε.
Είναι φυσικό ότι η ζωή στην έρημο είναι προσαρμοσμένη στην ξηρασία. Τα φυτά έχουν αναπτύξει μηχανισμούς που εκμεταλλεύονται το λιγοστό νερό. Αναπτύσσονται πολύ γρήγορα και μετά την βροχή μπορεί να δει κανείς την έρημο ανθισμένη. Έπειτα τα φυτά ξεραίνονται το ίδιο γρήγορα ρίχνοντας σπόρους για την επόμενη βροχή. Άλλα φυτά αποθηκεύουν υγρασία μέσα σε βολβώδεις ρίζες, άλλα έχουν πολύ βαθιές ρίζες. Τα φύλλα μερικών φυτών καλύπτονται από στρώμα κεριού, που εμποδίζει την εξάτμιση.
Επίσης τα περισσότερα ζώα της ερήμου έχουν προσαρμοστεί ανάλογα. Έτσι το οικοσύστημα της ερήμου παρά το γεγονός της συστηματικής ξηρασίας αναπτύσσεται κανονικά επιτρέποντας μια μεγάλη ποικιλία φυτών, ζώων, πουλιών και εντόμων.
Η αλλαγή όμως του κλίματος, η υπερεκμετάλλευση από τον άνθρωπο και η υπεράντληση του νερού εξαντλούν τα οικοσυστήματα των ερήμων. Οι έρημοι μεταναστεύουν καλύπτοντας γόνιμες εκτάσεις. Για παράδειγμα η έρημος Ετζίνακι στην Κίνα επεκτείνεται 30 μέτρα κάθε χρόνο.
Η αύξηση της θερμοκρασίας στις ερήμους υπολογίσθηκε ότι ήταν πολύ υψηλότερη από τους 0,45 βαθμούς Κελσίου που ήταν η μέση παγκόσμια άνοδος της θερμοκρασίας και κυμάνθηκε από 0,5 μέχρι 2 βαθμούς Κελσίου από το 1976 μέχρι το 2000.
Παρατηρήθηκε ότι οι τροπικές ζώνες επεκτείνονται με αποτέλεσμα οι έρημοι να πλησιάζουν τις πυκνοκατοικημένες περιοχές της νότιας Ευρώπης. Οι ερευνητές στηρίχτηκαν σε δορυφορικές μετρήσεις, που έγιναν κατά την διάρκεια των τελευταίων 25 ετών. Με αιτία την παγκόσμια υπερθέρμανση οι τροπικές ζώνες έχουν επεκταθεί περίπου 200 χιλιόμετρα από το 1979 μέχρι και το 2000.
Η αύξηση του πληθυσμού και η μη σωστή χρήση του νερού, θα δημιουργήσουν τα επόμενα πενήντα χρόνια προβλήματα σε μερικές χώρες που έχουν ερήμους, τα οποία θα είναι φυσικά απόρροια της έλλειψης του νερού. Το Τσάντ, το Ιράκ, ο Νίγηρας και η Συρία είναι μέσα στην επικίνδυνη ζώνη.
Επιπλέον σε μεγάλους ποταμούς, θα λιγοστέψουν τα ψάρια που είναι πολύτιμη πηγή τροφής για όσους ζουν στις ερήμους.
Τέτοια ποτάμια είναι ο Γκεριέπ στη νότια Αφρική, ο Ρίο Γκράντε και ο Κολοράντο στη Βόρεια Αμερική, ο Τίγρης και ο Ευφράτης στην δυτική Ασία και οι Αμού Νταριά και Ινδός στην κεντρική Ασία.
Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι η υποβάθμιση των ξηρών περιοχών του πλανήτη προκαλεί ζημία 42 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον χρόνο λόγω της απώλειας σε αγροτική παραγωγή.
Χωρίς προσεκτική διαχείριση στο μέλλον η χλωρίδα και η πανίδα σε αυτές τις περιοχές διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο.
Ο ΟΗΕ σήμανε συναγερμό για όλες τις περιοχές που απειλούνται από την αλλαγή του κλίματος, από την υπερεκμετάλλευση των υπόγειων νερών, την είσοδο της θάλασσας στα υπόγεια κοιτάσματα και την γενοκτονία των ειδών της άγριας φύσης.
Μελέτη που έγινε από εμπειρογνώμονες έβγαλε το συμπέρασμα ότι οι αλλαγές που θα εμφανιστούν στα επόμενα 50 χρόνια θα μπορούσαν να έχουν θετικές επιπτώσεις:
- Τα φυτά και τα ζώα των ερήμων είναι καλές πηγές νέων φαρμάκων.
- Θα μπορούσαν να γίνουν ιχθυοκαλλιέργειες με γαρίδες ή ψάρια. Πειράματα γίνονται στις ερήμους της Αριζόνα και της Νεγκέβ στο Ισραήλ.
- Στην Σονόρα του Μεξικού, το φυτό Νίπα είναι ανθεκτικό στην ξηρασία και μπορεί να αρδευτεί ακόμη και με θαλασσινό νερό! Το φυτό αυτό μπορεί να λύσει πολλά διατροφικά προβλήματα αφού έχει την ικανότητα να παράγει αρκετή ποσότητα βρώσιμων σπόρων.
- Μια περιοχή 640.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην Σαχάρα θα μπορούσε να ικανοποιήσει με φωτοβολταϊκά τις ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια ολόκληρου του κόσμου!
Σιγά σιγά τα πράγματα γίνονται όλο και χειρότερα. Οι επιστήμονες που ασχολούνται με το κλίμα προβλέπουν μείωση των λιγοστών βροχοπτώσεων στις ερήμους κατά 20% τις επόμενες δεκαετίες.
Το λιώσιμο των ορεινών παγετώνων, στα βουνά που βρίσκονται κοντά στις ερήμους επιδεινώνει ακόμη περισσότερο την λειψυδρία και την επέκτασή τους. Για παράδειγμα ένα μεγάλο ποσοστό του νερού που χρησιμοποιείται για την γεωργία στις ερήμους των νοτιοδυτικών ΗΠΑ, της Κεντρικής Ασίας και της Νοτίου Αμερικής προέρχεται από ποτάμια. Και τα ποτάμια πηγάζουν από ορεινούς παγετώνες και χιονοσκεπείς βουνοκορφές. Όταν τα βουνά απογυμνωθούν από τους παγετώνες τους τότε το νερό θα σταματήσει να κυλάει. Έτσι η έρημος θα πάρει <<το πάνω χέρι>>, αφού τα ποτάμια θα μετατραπούν σε εποχικούς χειμάρρους που θα έχουν μικρή αξία για την εντατική υδροβόρο καλλιέργεια όπως την έχουμε διαμορφώσει σήμερα.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι οι παγετώνες στο οροπέδιο του Θιβέτ. Έχει υπολογιστεί ότι ο όγκος τους θα μειωθεί μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα στο ένα πέμπτο του σημερινού.
Απειλούνται και οι ανθρώπινοι πληθυσμοί και τα ευαίσθητα οικοσυστήματα των ερήμων. Η λειψυδρία και η έντονη ξηρασία έρχεται να προστεθεί στις καταστροφικές ανθρώπινες δραστηριότητες. Σε περιοχές όπως το Καζακστάν, η Αραβία, το Σουδάν κλπ. καραβάνια κυνηγών - τουριστών εξαφανίζουν όσα μεγάλα θηλαστικά έχουν καταφέρει να επιβιώσουν στην έρημο.
Είναι αναγκαίο να καταλάβουν οι ανεπτυγμένες χώρες ότι πρέπει να στραφούν σε καθαρές ενεργειακές πηγές όπως ο άνεμος, ο ήλιος και τα θαλάσσια κύματα. Πρέπει πλούσιες, αναπτυσσόμενες και φτωχές χώρες να αναλάβουν το μερίδιο της ευθύνης τους στην δημιουργία των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Θα πρέπει όλοι να καταλάβουν ότι ο σημερινός τύπος ανάπτυξης <<πολλά και φτηνά προϊόντα>> είναι μονόδρομος που καταλήγει στην ερημοποίηση και την δίψα.
Οι κλιματικές αλλαγές έχουν ήδη ξεκινήσει και κανείς δεν μπορεί να τις σταματήσει. Οι φτωχοί θα υποφέρουν περισσότερο από αυτό, καθώς το νερό θα λιγοστεύει συνέχεια, οι πάγοι θα λιώνουν, η στάθμη των θαλασσών θα ανεβαίνει και οι έρημοι θα επεκτείνονται.
Η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας της γης θα επιτρέψει στα κουνούπια, σημαντικούς φορείς ασθενειών, να αποικίσουν μεγάλες περιοχές του πλανήτη. Ήδη από χρόνια τώρα, τα κουνούπια έχουν <<καταλάβει>> ορεινές περιοχές πάνω από τα 700 μέτρα υψόμετρο, όπου δεν βρισκόντουσαν παλιότερα. Η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας της γης προκαλεί το λιώσιμο των πάγων, άνοδο της στάθμης της θάλασσας, διάβρωση των ακτών, ανεξέλεγκτες πλημμύρες και ξηρασίες και ερημοποίηση μεγάλων εκτάσεων γόνιμης καλλιεργήσιμης γης. Ήδη πάνω από 11 εκατομμύρια άνθρωποι στην ανατολική Αφρική κινδυνεύουν από λιμό λόγω της χρόνιας ξηρασίας και οι κτηνοτρόφοι μετακινούνται πολλά χιλιόμετρα για να ποτίσουν τα ζώα τους.
Η ερημοποίηση χτυπάει άμεσα περίπου 250 εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο. Άλλα 1200 εκατομμύρια άνθρωποι απειλούνται και αυτοί. Ζουν στις 110 από τις φτωχότερες χώρες στον κόσμο, που δεν έχουν κεφάλαια για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.
Η έρημος πιέζει ασταμάτητα και στο τέλος πάνω από 60 εκατομμύρια Αφρικανοί θα μετακινηθούν προς την Μεσόγειο σαν περιβαλλοντικοί πρόσφυγες, καθώς η Αφρική χάνει κάθε χρόνο από 0,45% έως 0,7% των δασών της. Αν η κατάσταση αυτή συνεχιστεί γύρω στο 2030 θα αρχίσουν να <<εισβάλλουν>> στην Ευρώπη.
Αλλά και στην Ευρώπη τα πράγματα δεν πάνε πολύ καλά. Η Νότια Ευρώπη ήδη δείχνει σημάδια ερημοποίησης. Η ξηρασία αυξάνει συνεχώς μαζί με την θερμοκρασία. Τα δάση καίγονται τους καλοκαιρινούς μήνες και δεν υπάρχει περίπτωση να ανακάμψουν με τις σημερινές συνθήκες.
Στην Ισπανία μεγάλες τεχνητές λίμνες έχουν στερέψει εδώ και πολλές δεκαετίες και τα φράγματα εγκαταλείφθηκαν.
Το 35% του εδάφους της Ελλάδας κινδυνεύει ή εμφανίζει σημάδια ερημοποίησης. Περισσότερα από 3 εκατομμύρια στρέμματα γεωργικής γης δεν μπορούν πλέον να ανταποκριθούν στις ανάγκες των παραγωγών καθώς έχουν χάσει την γονιμότητά τους. Σχεδόν οι μισές καλλιεργήσιμες εκτάσεις της χώρας μας αντιμετωπίζουν πιθανή ερημοποίηση στο μέλλον.
Αν είμαστε έξυπνοι θα πρέπει να λάβουμε άμεσα έκτακτα μέτρα στην Κρήτη, τα νησιά του Αιγαίου, την Ανατολική Στερεά, την Ανατολική Πελοπόννησο, την Θεσσαλία και την Θράκη. Τελικά μόνον έναν 16% των εδαφών της χώρας μας δεν διατρέχει άμεσο κίνδυνο και είναι σχετικά ασφαλές. Αλλά είναι ελάχιστο για να μας θρέψει όλους.
Σκεφτείτε λοιπόν τι θα γίνει σε μερικά χρόνια όταν η πυκνοκατοικημένη νότια Ευρώπη, εξαντλημένη από την ξηρασία και τις εντατικές καλλιέργειες θα δεχθεί αναγκαστικά και το εξαθλιωμένο κύμα των περιβαλλοντικών προσφύγων από την Βόρειο Αφρική.
Συνεχίζετε...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.