Μέρος 1ον
Όταν ο Κολόμβος ανακάλυψε την Αμερική αμέσως οι Ευρωπαίοι ξεκίνησαν για να εκμεταλλευτούν οικονομικά τις νέες χώρες.. Εκατοντάδες τυχοδιώκτες όρμησαν στην παρθένα γη αναζητώντας χρήμα και δόξα. Το πρώτο που έπρεπε να κάνουν ήταν να <<εκπολιτίσουν τους άγριους>> κατοίκους και να σώσουν τις ψυχές τους προσηλυτίζοντας τους. Και εάν δεν ήθελαν τόσο το χειρότερο για τους "άγριους". Οι στρατιώτες, με τις ευλογίες της Δυτικής Εκκλησίας, εξολόθρευσαν όσους δεν έσκυβαν το κεφάλι.
Πάντοτε οι άνθρωποι έχουν την τάση να υποτιμούν όσους δεν έχουν τις ίδιες πολιτιστικές και κοινωνικές συνήθειες με αυτούς. Αλλά οι Ευρωπαίοι αυτό το έχουν κάνει επιστήμη, Έτσι όλοι αυτοί οι "άγριοι" που δεν φορούσαν δαντέλες και δεν έπιναν τσάι με μια σταγόνα λεμόνι στις πέντε, καθισμένοι σε αναπαυτικές πολυθρόνες, δεν ήταν παρά ζώα που ή θα εκπαιδευόντουσαν ή θα εξολοθρευόντουσαν.
Τα όπλα είχαν τον κύριο λόγο σε αυτό το πεδίο του "εκπολιτισμού".
Ένα ακόμα πιο αποτελεσματικό όπλο ήταν οι αρρώστιες, στις οποίες οι Ινδιάνοι δεν είχαν αντισώματα.
Αλλά οι Ευρωπαίοι είχαν φέρει στη νέα γη και άλλο <<ψυχολογικό όπλο>. Ήταν αποτελεσματικό, πολύ ήσυχο και "διακριτικό" και βοήθησε πολύ περισσότερο από τα τουφέκια στον έλεγχο των μαζών των Ινδιάνων και στην εξαφάνιση τους.
Το ύπουλο αυτό όπλο δεν είναι παρά τα δυνατά οινοπνευματώδη ποτά των ευρωπαίων. Οι Ινδιάνοι ονόμασαν το ουίσκι "νερό της φωτιάς" αφενός λόγω της ομοιότητάς του με το νερό (το ουίσκι είναι άσπρο και διάφανο) και αφετέρου λόγω της καούρας που προκαλούσε στο στόμα.
Για γενετικούς λόγους οι Ινδιάνοι δεν αντέχουν το οινόπνευμα όσο οι Ευρωπαίοι. Διασκέδαζαν μεν πίνοντας από τα ποτά που τους έδιναν οι έμποροι, αλλά αυτό τους έκανε απρόσεκτους. Πολλοί έπιναν πριν από τις μάχες και γινόντουσαν εύκολα θύματα των αντιπάλων τους. Πολλοί επίσης γίνονταν αλκοολικοί. Αντάλλασσαν τις γούνες και ότι άλλο ζητούσαν οι λευκοί άποικοι με ουίσκι και ρούμι. Ακόμα και σήμερα ο αλκοολισμός βρίσκεται σε ιδιαίτερα αυξημένα ποσοστά στις Ινδιάνικες περιοχές.
Όμως το "νερό της φωτιάς" των λευκών, έκαψε τελικά τους Ινδιάνους, αποδιοργανώνοντας την κοινωνικά δομή τους και κάνοντάς τους ανίκανους να αντισταθούν στους εισβολείς. Σχεδόν σε κάθε κινηματογραφικό έργο "γουέστερν" υπήρχε κάποιος γέρος Ινδιάνος που για να τον κεράσουν οι "έξυπνοι" λευκοί ένα ποτήρι αναγκαζόταν να χορεύει τον χορό της βροχής ή κάτι άλλο.
Το οινόπνευμα ίσως να είναι το πρώτο χημικό όπλο χειραγώγησης των μαζών που χρησιμοποιήθηκε ποτέ.
Από τότε πέρασε πολύς καιρός και τα πράγματα έχουν αλλάξει ελάχιστα. Ο <<Μεγάλος Αδελφός>> χρησιμοποιεί κάθε μέσον για να ελέγξει τις ανθρώπινες μάζες. Κατασταλτική πολιτική, διαφήμιση, μόδα, κατανάλωση, ναρκωτικά, ηλεκτρονικές συσκευές ελέγχου συνείδησης και χημικές ουσίες είναι τα τελευταία όπλα τους στην προσπάθεια χειραγώγησης μας.
Όμως το ύστατο μέσον για την κυριαρχία του αυτή είναι πλέον το νερό. Η μεταβολή του κλίματος έχει αρχίσει να μετατρέπει το νερό σε είδος εν ανεπάρκεια. Και όπου δεν υπάρχει νερό δεν υπάρχει και τροφή. Και όπου δεν υπάρχει τροφή τότε ξεσπούν ταραχές και πόλεμοι.
Έτσι το νερό, το πολύτιμο αυτό υγρό, βάση ζωής για τα πάντα επάνω στη γη μετατρέπεται σε κάτι καυτό. Σε ένα καινούργιο <<Νερό της Φωτιάς>> το οποίο θα βοηθήσει στην υποταγή όλων Ιθαγενών (και λευκών) στον Μεγάλο αδελφό.
Κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα συνέβησαν μεγάλες κλιματικές αλλαγές. Αυτό οφειλόταν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και στο κόψιμο των δασών. Έτσι παρά το γεγονός ότι στην αρχή έβγαιναν συνεχώς "μελέτες" που προσπαθούσαν να πείσουν τον κόσμο για το αντίθετο, στις αρχές του 21ου αιώνα οι επιστήμονες αναγκάστηκαν να αλλάξουν πολιτική. Έτσι, ξεχνώντας τα όσα ψέματα έλεγαν λόγο πριν, άρχισαν να μιλάνε με στόμφο για το <<τι μέλλει γενέσθαι>>.
Οι "ειδικοί" άρχισαν να τρέχουν στα κανάλια λέγοντας ο καθένας <<το μακρύ του και το κοντό του>>. Κύριο θέμα τους η διαχείριση των υδάτινων πόρων (όπως επιμένουν να αναφέρουν το νερό) σε όλον τον πλανήτη.
Υπάρχει ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων. Η ανησυχία για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, της αύξησης του πληθυσμού και των πιθανών λύσεων δεν είναι προϊόν της προσπάθειας εκείνων που για χρόνια φώναζαν και ανησυχούσαν προσπαθώντας να αφυπνίσουν τον κόσμο Η ανησυχία είναι προϊόν και τηλεοπτικής κινδυνολογίας (βρέθηκε νέο φλέγον θέμα) αλλά και της εμφανούς πλέον διατάραξης του κλίματος. Τώρα όλοι ενδιαφέρονται για τις <<νέες επιστημονικές γνώσεις>>, τις <<τεχνολογικές δυνατότητες>>, τις <<εναλλακτικές πολιτικές διαχείρισης των υδάτων>> και για <<νέες ολοκληρωμένες προσεγγίσεις>> του θέματος.
Ότι και να λένε πάντως οι τηλεοπτικοί ειδήμονες, είναι γεγονός ότι σε πολλές περιοχές της Γης το νερό αποτελεί πλέον σήμερα μια σοβαρότατη αιτία αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων. Ο ρόλος του νερού στην επιβίωση και στην ανάπτυξη των λαών είναι τόσο καθοριστικής σημασίας ώστε οι αλλαγές στον καθιερωμένο κύκλο του προκαλούν σοβαρές πολιτικές επιπτώσεις.
Αυτός είναι ο λόγος που το νερό, το οποίο εκμεταλλεύονται από κοινού δύο ή περισσότερες χώρες, διαδραματίζει σήμερα καθοριστικό ρόλο ως αιτία και ως αφορμή στις συγκρούσεις ανά την υφήλιο.
Καμία περιοχή της Γης δεν εξαιρείται πλέον από το πρόβλημα της έλλειψης του νερού καθώς τα υπάρχοντα αποθέματα αρχίζουν να λιγοστεύουν. Ακόμα και ο Καναδάς, με τις λίμνες, τα ποτάμια και το πολύ χιόνι, έχει αρχίσει να ανησυχεί και να ψάχνει το θέμα αυτό.
Έτσι, αν κάποιος προσέξει, θα παρατηρήσει ότι οι σοβαρότερες συγκρούσεις συμβαίνουν πάντοτε σε περιοχές που αντιμετωπίζουν λειψυδρία.
Επειδή ο κίνδυνος σύγκρουσης είναι μεγάλος και οι ζημιές από αυτήν θα υπερβούν το όφελος της χρήσης του νερού, αρχίζει να γίνεται αντιληπτό ότι τα κράτη που μοιράζονται κοινούς υδροφόρους ορίζοντες, λίμνες ή ποτάμια θα πρέπει να συνεργαστούν. Η πείρα έχει δείξει ότι το όφελος από αυτήν την συνεργασία είναι πάντοτε μεγαλύτερο από το όφελος που θα προέκυπτε από τις επί μέρους προσπάθειες. Έτσι απαιτείται νέα μορφή διπλωματίας, κατάλληλη οργάνωση, θεσμικά όργανα και νόμοι. Φυσικά πάντοτε θα υπάρχει "στο μανίκι" ο άσσος των όπλων και της βίας.
Σε πολλές περιοχές, είτε λόγω των ακραίων φαινομένων με την μορφή επαναλαμβανομένων και επεκτεινόμενων περιόδων ξηρασίας είτε ως αποτέλεσμα της υπερεκμετάλλευσης, έχει οδηγήσει σε αρκετές περιπτώσεις σε αναγκαστική διεθνή συνεργασία.
Μάλιστα με την νέα τάση της <<νέας εποχής>> και της παγκοσμιοποίησης, τα κράτη διαμελίζονται διαρκώς. Μικρές εθνότητες ανεξαρτητοποιούνται (Γιουγκοσλαβία, Τσεχοσλοβακία κλπ.), δημιουργούνται τεχνητά άλλες (Σκόπια και <<Μακεδόνες>>) και όπου δεν υπάρχουν εντάσεις εφευρίσκονται. Σήμερα περισσότερο από ποτέ ισχύει το περίφημο <<Διαίρει και βασίλευε>>.
Συνήθως τα σύνορα των κρατών δεν συμπίπτουν με τα φυσικά όρια των αποθεμάτων νερού. Και η επιπλέον τεχνητή αύξηση των κρατών προκαλεί ακόμα περισσότερες εντάσεις σχετικά με την αξιοποίηση του νερού. Κλασικό παράδειγμα είναι τα ποτάμια του Έβρου, Αξιού και Νέστου. Έτσι υπάρχει μια μόνιμη τριβή που θα μπορούσε κάποτε να προκαλέσει ανάφλεξη όταν τα πράγματα θα έφταναν σε κάποια άκρα:
- Έβρος: Τα προβλήματα είναι σημαντικά εφόσον μπλέκεται και η πολιτική στην υπόθεση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση της οποίας η χώρα μας είναι μέλος πρέπει να βοηθήσει.
Ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες οι Βούλγαροι αυξομειώνουν τον όγκο νερού που έρχεται στην Ελλάδα. Όταν είναι χειμώνας και υπάρχει μεγάλος όγκος νερού οι Βούλγαροι ανοίγουν τα φράγματα τους για να μην συμβεί υπερχείλιση στα εδάφη τους. Έτσι το πρόβλημα μεταφέρεται στην Ελλάδα όπου η υπερχείλιση του ποταμού προκαλεί πλημμύρες. Όταν αντίθετα υπάρχει ξηρασία καταναλώνουν πολύ νερό και αφήνουν ελάχιστο να κατεβαίνει μέχρι τη θάλασσα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έπρεπε να βοηθήσει την Ελλάδα να έρθει σε συνεννόηση με την Βουλγαρία και την Τουρκία, για να δημιουργηθούν σταθμοί παρακολούθησης της μόλυνσης των υδάτων του ποταμού. Αυτό όμως είναι δύσκολο αφού ο έλεγχος της ρύπανσης σημαίνει έξοδα και κανείς δεν είναι διατεθειμένος να πληρώνει για να πηγαίνει καθαρότερο νερό στον γείτονα.
- Νέστος: Υπάρχουν υπόνοιες ότι ο Νέστος ρυπαίνεται με ραδιενεργά απόβλητα από παλιό ορυχείο ουρανίου στη Βουλγαρία. Όμως, μέχρι σήμερα το Ελληνικό κράτος δεν έχει κάνει συστηματικές μετρήσεις για την ποιότητα των υδάτων του ποταμού. Κάθε φορά που βρέχει, το ποτάμι κατεβάζει τεράστιες ποσότητες σκουπιδιών, καθώς στα όρια με την Βουλγαρία υπάρχουν γύρω από το Νέστο ανεξέλεγκτες χωματερές.
- Αξιός: Το ποτάμι κατεβαίνει από τα Σκόπια και καταλήγει στον Θερμαΐκό όπου σχηματίζει ένα πλούσιο σε ζωή Δέλτα. Η κυριότερη απειλή για το Δέλτα καθώς και για τον Αξιό βρίσκεται πέρα από τα σύνορά μας, στα Σκόπια. Οι Σκοπιανοί εκμεταλλεύονται τα εννέα δέκατα διαδρομής και χρησιμοποιούν τον Αξιό για την ύδρευση των πόλεων τους και την άδρευση των καλλιεργειών τους. Έτσι καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες, ενώ ταυτόχρονα μολύνουν και αυτοί το νερό που εισέρχεται στην Ελλάδα με υπολείμματα γεωργικών φαρμάκων και φυτοφαρμάκων, βιομηχανικά απόβλητα και αστικά λύματα.
- Πρέσπες: Στις Πρέσπες, και ιδιαίτερα στη Μεγάλη Πρέσπα, παρατηρούνται έντονα συμπτώματα ευτροφισμού από οργανικά φορτία ρύπανσης (κυρίως φώσφορος), που προέρχονται από την εκτεταμένη χρήση λιπασμάτων. Πρόβλημα δημιουργεί η συστηματική εναπόθεση στερεών και ορυκτών αποβλήτων, κυρίως από την πλευρά που ανήκει στην Αλβανία και τα Σκόπια, ενώ οι δύο χώρες αντλούν και από τις δύο λίμνες ανεξέλεγκτες ποσότητες νερού. Όπως διαπιστώθηκε, η στάθμη της Μικρής Πρέσπας βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο των τελευταίων ετών, ενώ η Μεγάλη έχασε τα τελευταία 14 χρόνια 1,3 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα.
Όλα αυτά τα προβλήματα, η ανεξέλεγκτη κατανάλωση νερού, η ρύπανση με βαριά μέταλλα, χημικά απόβλητα, βιομηχανικά και αστικά λύματα, ραδιενεργά κατάλοιπα και σκουπίδια προκαλούν ένα εκρηκτικό συνδυασμό. Υπάρχει μια μόνιμη τριβή με τις γειτονικές χώρες και μόνιμη ένταση που επιτείνεται από τα γεωπολιτικά συμφέροντα.
Όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο, έτσι κι εδώ στα Βαλκάνια, θα μπορούσε εύκολα το θέμα της διαχείρισης των υδάτων να αποτελέσει την σπίθα για την ανάφλεξη στην περιοχή.
Για να μπει κάποια τάξη στα πράγματα ο ΟΗΕ και μεγάλοι διεθνείς οργανισμοί έχουν εκπονήσει κανόνες βάσει των οποίων γίνονται οι διαπραγματεύσεις για ότι αφορά την εκμετάλλευση του υγρού στοιχείου είτε πρόκειται για γλυκό νερό είτε για αλμυρό.
Το ποσοστό κατανάλωσης νερού, η ρύπανση, η ναυσιπλοΐα, η προστασία των υδροβιότοπων, τα διεθνή και χωρικά ύδατα καθώς και η αλιεία ρυθμίζονται με αυτόν τον τρόπο. Και οι διπλωμάτες δεν στηρίζονται πλέον μόνο στο πετρέλαιο και τα όπλα. Στηρίζονται και στο ποσοστό νερού που διαθέτουν.
Όπως είναι γνωστό η Αφρική μαστίζεται από ξηρασία. Το φαινόμενο επιτείνεται από την συνεχή αποψίλωση των δασών. Η κατάσταση που βιώνουν σε αρκετές περιοχές είναι τέτοια ώστε οι άνθρωποι κόβουν τα εναπομείναντα δένδρα μόνο και μόνο για να φάνε τα ζώα τους τα φύλλα! Ο οποιοσδήποτε μπορεί να φανταστεί την έκταση της οικολογικής καταστροφής που προκαλούν.
Έτσι οι πηγές νερού αρχίζουν να λιγοστεύουν και τα άγρια ζώα συνωστίζονται όλο και περισσότερο στις εναπομείνασες.
Το 2002 συνέβη ένα απίστευτο περιστατικό στην επαρχία Μαντέρα της βορειοανατολικής Κένυας. Η κενυατική εφημερίδα, <<Καθημερινό Έθνος>>, αναφέρει το περιστατικό που συνέβη στην Τακάμπα. Μια προφανώς διψασμένων ομάδα πιθήκων, πιεσμένη από την έλλειψη φυσικού χώρου και νερού, πλησίασε και επιτέθηκε σε χωρικούς την στιγμή που προμηθεύονταν πόσιμο νερό για το χωριό από βυτία. Τα διψασμένα ζώα άρχισαν να τους δαγκώνουν και να τους πετούν πέτρες(!) στην προσπάθειά τους να φτάσουν στο νερό. Οι χωρικοί έφυγαν αφήνοντας τους πιθήκους ελεύθερους να πιουν όσο νερό ήθελαν. Έπειτα από λίγη ώρα επέστρεψαν οπλισμένοι με μαχαίρια και τσεκούρια. Μετά από αρκετή ώρα μάχης οι πίθηκοι φυσικά υποχώρησαν και οι άνθρωποι κέρδισαν το νερό τους.
Ολόκληρο το γεγονός διάρκεσε περίπου δύο ώρες. Ένας ανώτερος δημόσιος υπάλληλος της περιοχής ανάφερε ότι οι πίθηκοι έμειναν και πολέμησαν με μανία πριν υποχωρήσουν. Οι δέκα άνδρες που τραυματίστηκαν πήγαν στην τοπική κλινική για τις πρώτες βοήθειες.
Σε άλλη μια περίπτωση, οι πίθηκοι κατηγορούνται για τον θάνατο ενός βοσκού πάλι στην βορειοανατολική Κένυα, στην επαρχία Γουαζίρ, που πέθανε από σοβαρά χτυπήματα στο κεφάλι. Η επίθεση αναφέρεται ότι έγινε επειδή οι βοσκοί μονοπωλούσαν την τοπική πηγή για τα ζώα τους, εμποδίζοντας έτσι μια ομάδα πιθήκων της περιοχής να πιει νερό.
Λόγω της ξηρασίας, τα κοντινά φράγματα είχαν στεγνώσει και εκεί βρισκόταν η μόνη πηγή νερού για πολλά χιλιόμετρα γύρω. Οι επιθέσεις πιθήκων εναντίον ανθρώπων έχουν αρχίσει να γίνονται πολύ συχνές. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της συρρίκνωσης των τόπων διαμονής τους αλλά και την ξηρασία που μετατρέπει την Αφρική σε μια τεράστια έρημο. Το νερό είναι απολύτως απαραίτητο για την επιβίωση. Και τα ζώα πρέπει να επιβιώσουν και αυτά.
Πιστεύετε ότι παρόμοια περιστατικά δεν έχουν συμβεί ήδη μεταξύ των ανθρώπων; Ή το λιγότερο ότι δεν θα συμβούν στο μέλλον;
Όταν οι επιστήμονες ανακαλύπτουν σε κάποιον άλλον πλανήτη ίχνη νερού, αμέσως λένε όλοι ότι εκεί μπορεί να υπάρχει και ζωή. Αυτό το γεγονός δείχνει την σημασία που έχει το νερό για την ύπαρξη της ζωής.
Ένας κόσμος χωρίς νερό θα ήταν και ένας κόσμος χωρίς ζωή. Μέσα στην θάλασσα γεννήθηκε η ζωή και μιμούμενοι αυτό το πρωταρχικό σχέδιο, δημιουργούμαστε και εμείς μέσα στο νερό της μήτρας.
Το 70% της επιφάνειας του πλανήτη μας καλύπτεται από το νερό.
Το 70% του σώματός μας αποτελείται από νερό.
Πάνω από το 90% του βάρους της τροφής μας είναι νερό. Αυτά μόνο είναι αρκετά για να δείξουν την σπουδαιότητά του.
Η ιστορία του ανθρώπου και του πολιτισμού του ήταν πάντοτε συνυφασμένη μαζί του. Οι πολιτισμοί της αρχαιότητας είχαν αυτό σαν κριτήριο για την εγκατάσταση και την δημιουργία οικισμών. Η θάλασσα αν και δεν είναι πόσιμη είναι εντούτοις πολύ χρήσιμη και ουσιώδους σημασίας για την επιβίωσή μας. Προσφέρει άφθονη τροφή και είναι ο δρόμος του εμπορίου και της μετακίνησης ανθρώπων, αγαθών και ιδεών.
Με την δύναμη του κινήσαμε στην αρχή υδρόμυλους για να φτιάχνουμε αλεύρι και στην συνέχεια υδροστρόβιλους για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο πλανήτης μας έχει περίπου 1,5 δισεκατομμύριο κυβικά χιλιόμετρα νερού στην επιφάνειά του.
Από αυτά περίπου το 97% βρίσκεται "άχρηστο" στις θάλασσες και λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας του σε αλάτι. Βασική οδηγία επιβίωσης για τους ναυαγούς είναι ότι όσο και να διψούν δεν πρέπει ποτέ να πιούν θαλασσινό νερό. Ο λόγος είναι ότι αν πιουν ένα ποτήρι, ο οργανισμός θα διώξει ενάμιση ποτήρι νερό για να μπορέσει να απαλλαγεί από το αλάτι που ήπιαν μαζί με το νερό.
Το υπόλοιπο 3% που απομένει είναι πόσιμο γλυκό νερό.
Τα δύο τρίτα του γλυκού νερού βρίσκονται αποθηκευμένα υπό μορφήν πάγου και χιονιού στους πόλους και τους μεγάλους ορεινούς όγκους. Το υπόλοιπο βρίσκεται σε υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες, σε λίμνες και σε ποτάμια.
Με λίγα λόγια αν όλο το νερό της γης έμπαινε σε ένα ποτήρι το συνολικό γλυκό νερό που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αντιστοιχεί σε μια σταγόνα! Και αυτήν την πολύτιμη σταγόνα την καταστρέφουμε ανεπανόρθωτα με την υπερεκμετάλλευση και την μόλυνση.
Μην ανησυχείτε όμως. Παρά τα όσα λέγονται για την καταστροφή του κλίματος και της φύσης, η φύση με την τεράστια βιοποικιλότητα της δεν πρόκειται να πάθει τίποτε. Ένας πολύ σημαντικός όρος επιβίωσης είναι η διαφορετικότητα. Για παράδειγμα σε μια παραλία ένα είδος πουλιού μαζεύει την τροφή του στο σημείο που σκάνε τα κύματα. Ένα άλλο είδος στον αφρό των κυμάτων. Ένα άλλο είδος τσαλαβουτάει στα ρηχα. Έτσι σε ένα σημείο τρέφονται χωρίς προβλήματα τρία είδη πουλιών. Αν κάτι πάει στραβά δεν πρόκειται να χαθούν και τα τρία και οι κύκλοι της φύσης θα συνεχιστούν.
Εκείνο που πρόκειται να εξαφανισθεί είναι μόνο το ανθρώπινο είδος, το οποίο με την μόδα της παγκοσμιοποίησης ομογενοποιείται και ζει ακριβώς με τον ίδιο τρόπο σε τελείως διαφορετικά περιβάλλοντα. Αυτό απαιτεί τεράστια κατανάλωση πόρων και μάλιστα πόρων που δεν είναι εύκολο να αναπληρωθούν. Όπως συμβαίνει με το νερό.
Σε πολλές περιοχές οι κάτοικοι στραγγίζουν τα υπόγεια νερά, κυριολεκτικά <<τρώγοντας τα έτοιμα>>. Αν είχατε στην τράπεζα κάποια χρήματα για να επιβιώσετε εσείς και τα παιδιά σας, θα τα ξοδεύατε όλα ή θα αφήνατε ένα ποσόν για να το διαχειριστούν τα παιδιά σας και να μην πεθάνουν από πείνα όταν θα μεγαλώσουν;
Οποιοσδήποτε λογικός άνθρωπος θα έλεγε ότι θα έκανε οικονομία ώστε να ξοδέψει κατά το δυνατόν τα λιγότερα.
Σήμερα όμως κανένας δεν κάνει αυτό το πράγμα με το νερό. Σε πολλές περιοχές "τραβάνε" από τον υδροφόρο ορίζοντα μέχρι και το 150% της απόδοσης του. Δηλαδή αν ο υδροφόρος ορίζοντας μαζεύει κάθε χρόνο 100 κιλά νερό εμείς θα τραβήξουμε 150 κιλά.
Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να "στεγνώνει" κυριολεκτικά το υπόγειο νερό και να προκαλούνται τεράστια προβλήματα που "λύνονται" κοντό φθαλμα με τράβηγμα ακόμα περισσότερου νερού.
Η πρώτη καταγεγραμμένη συνθήκη που αφορούσε το νερό ήταν περίπου το 3.000 προ Χριστού, όταν δύο πόλεις, του πάλαι ποτέ Σουμεριακού πολιτισμού, υπέγραψαν συμφωνία σχετικά με την εκμετάλλευση των νερών του ποταμού Τίγρη.
Από τότε έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 3.500 παρόμοιες συνθήκες. Όλες ασχολούνται με ζητήματα ναυσιπλοΐας, αλιεία, χωρικά ύδατα και την άρδευση από ποταμούς και λίμνες.
Κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα έγινε μια τρομερή κατασπατάληση του γλυκού νερού του πλανήτη μας. Το νε΄ρο μπήκε κυριολεκτικά στο χρηματιστήριο, μετατράπηκε σε <<υδάτινο πόρο>> και απέκτησε τιμή. Όταν προς το τέλος του αιώνα έφθασε στο απροχώρητο και άρχισε να υπάρχει σοβαρή έλλειψη νερού όλοι άρχισαν να ανησυχούν και να αναφέρονται σε θέματα που αφορούν την χρήση των <<υδάτινων πόρων>>, την διαχείρισή τους και την προστασία τους.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, ο οποίος παίζει πια τον ρόλο του παγκόσμιου χωροφύλακα και άρχισε να έχει θύματα στις τοπικές φασαρίες, το νερό μπορεί να αποτελέσει αιτία τριβών και συγκρούσεων μεταξύ γειτονικών χωρών.
Τουλάχιστον σε 200 περιοχές, τα υδάτινα αποθέματα κατανέμονται μεταξύ δύο ή και περισσοτέρων χωρών. Και εκεί ζουν περίπου τρία δισεκατομμύρια άνθρωποι.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Μέση Ανατολή, όπου όχι μόνο οι <<υδάτινοι πόροι>> είναι λιγότεροι σε σχέση με άλλες περιοχές. Για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα επιπλέον είναι και άνισα κατανεμημένοι. Στο τέλος του 20ου αιώνα η Τουρκία είχε υπό τον έλεγχό της 92.3% του γλυκού νερού, το Ισραήλ 1,75%, η Ιορδανία 0,75%, η Συρία 3,7% και η Σαουδική Αραβία 1,5%. Έτσι δεν είναι τυχαίο πως το στρατηγικό δόγμα του Ισραήλ περιέχει την ρητή διατύπωση πως κάθε παρενόχληση της ροής των νερών του Ιορδάνη ποταμού συνιστά casus belli (αιτία πολέμου). Αντίστοιχα μας απειλούν οι Τούρκοι αν αυξήσουμε τα χωρικά μας ύδατα στα 12 μίλια. Την δεκαετία του 1980 οι Γιαπωνέζοι χάλασαν μερικά δισεκατομμύρια δολάρια για να σταθεροποιήσουν έναν μικρό βράχο στον Ειρηνικό που εξαφανιζόταν από την διάβρωση. Το βραχάκι ανήκε στην Ιαπωνία και δικαιολογούσε μια περιοχή 200 ναυτικών μιλίων γύρω του σαν <<Ιαπωνική περιοχή ψαρέματος>>.
Μια άλλη χαρακτηριστική περίπτωση όπου τα νερά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως στρατηγικό όπλο, είναι εκείνη της Ινδίας και του Πακιστάν. Το Πακιστάν είναι μια χώρα με σημαντική λειψυδρία. Στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στα νερά της ληκάνης απορροής των Ιμαλαΐων και του Ινδού ποταμού, την οποία μοιράζεται με την Ινδία. Το 1960 υπεγράφη συνθήκη μεταξύ των δύο χωρών, η οποία ορίζει τον διαμερισμό των νερών των ποταμών που κατεβαίνουν από το Θιβέτ, περνώντας πρώτα από το έδαφος της Ινδίας. Η Ινδία έχει την δυνατότητα να διακόψει την ροή των ποταμών με τα φράγματα. έτσι μπορεί να καταδικάσει το Πακιστάν σε δίψα. Αυτή η απειλή χρησιμοποιείται μόνιμα κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Μέχρι σήμερα οι δύο χώρες έχουν καταφέρει να συμφωνήσουν, αλλά κανείς δεν ξέρει τι επιφυλάσσει το μέλλον με τα πυρηνικά που κουβαλάνε πια οι δύο ρακένδυτες υπερδυνάμεις.
Το νερό επομένως μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως στρατηγικό όπλο. Βέβαια δεν έχει υπάρξει τεκμηρίωση σχετικά με το αν έγιναν πόλεμοι για το νερό. Όμως η περίπτωση της Κύπρου δείχνει αυτό ακριβώς. Ότι όταν σχεδιαστεί ένας πόλεμος παίζει μεγάλο ρόλο η ποσότητα των υπογείων ή υπέργειων νερών που υπάρχουν (βλέπε πόλεμο στην Λιβύη). Αν μπορούσαμε να παραβάλουμε τους υδρογραφικούς χάρτες της Κύπρου με τις εισβολείς Αττίλας ένα και δύο θα δούμε ότι οι Τούρκοι έχουν καταλάβει πολλά <<στρατηγικά σημεία>> με νερό. Έτσι αν και ίσως δεν ήταν άμεση αιτία το νερό ήταν ένας σημαντικός παράγοντας στον σχεδιασμό της επίθεσης. Έτσι είναι επόμενο ότι σε μια λειψυδρία θα αποτελέσει και αιτία πολέμου.
Αν και το νερό δεν είναι βιομηχανική πρώτη ύλη (όπως αντιμετωπίζεται ουσιαστικά) αλλά κοινωνικό αγαθό και πηγή ζωής δεν είναι προσβάσιμο σε όλους στον ίδιο βαθμό.
Ο πλούσιος βιομηχανικός βορράς έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό για την εξυπηρέτηση των αναγκών του για το 100% του πληθυσμού του. Η σπατάλη σε αυτήν την περίπτωση είναι δεδομένη αν και έχουν αρχίσει παντού να <<σφίγγουν τα λουριά>> λόγω της αλλαγής του κλίματος. Έτσι οι Αμερικάνοι στις ΗΠΑ καταναλώνουν έξι φορές περισσότερο νερό από τους Ινδούς και 30 φορές από τους Κενυάτες. Και επειδή πρόκειται για <<ποσοστό κατανάλωσης>> η διαφορά μεγαλώνει ακόμα περισσότερο υπέρ των Αμερικανών, αφού το περισσότερο νερό στον Τρίτο Κόσμο το καταναλώνουν οι δυτικές βιομηχανίες που δραστηριοποιούνται εκεί.
Έτσι τα ποσοστά προσωπικής κατανάλωσης νερού πέφτουν στο 80% του δυτικού στις χώρες της Ασίας και της Μέσης Ανατολής και στο 50 % στην Αφρική. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η παιδική θνησιμότητα στην Υποσαχάρια Αφρική φτάνει στους 175 θανάτους κάθε 1.000 παιδιά, ενώ ο αντίστοιχος αριθμός για τις βιομηχανικές χώρες είναι μόνο έξι! Σχεδόν το 20% των παιδιών του πλανήτη δεν έχουν τα περίπου 20 λίτρα πόσιμου νερού, τα οποία απαιτούνται για να πιούν, να πλυθούν και να μαγειρέψουν. Έτσι οι κακές συνθήκες διατροφής και υγιεινής είναι η αφετηρία μιας σειράς ασθενειών που συντελούν στην παιδική θνησιμότητα.
Όμως και αρκετές χώρες που σήμερα απολαμβάνουν πλήρη ή σχετική επάρκεια νερού αναμένεται πως θα αντιμετωπίσουν σημαντικά προβλήματα μέχρι το 2025.
Συνεχίζετε...
Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΡΟ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Όταν ο Κολόμβος ανακάλυψε την Αμερική αμέσως οι Ευρωπαίοι ξεκίνησαν για να εκμεταλλευτούν οικονομικά τις νέες χώρες.. Εκατοντάδες τυχοδιώκτες όρμησαν στην παρθένα γη αναζητώντας χρήμα και δόξα. Το πρώτο που έπρεπε να κάνουν ήταν να <<εκπολιτίσουν τους άγριους>> κατοίκους και να σώσουν τις ψυχές τους προσηλυτίζοντας τους. Και εάν δεν ήθελαν τόσο το χειρότερο για τους "άγριους". Οι στρατιώτες, με τις ευλογίες της Δυτικής Εκκλησίας, εξολόθρευσαν όσους δεν έσκυβαν το κεφάλι.
Πάντοτε οι άνθρωποι έχουν την τάση να υποτιμούν όσους δεν έχουν τις ίδιες πολιτιστικές και κοινωνικές συνήθειες με αυτούς. Αλλά οι Ευρωπαίοι αυτό το έχουν κάνει επιστήμη, Έτσι όλοι αυτοί οι "άγριοι" που δεν φορούσαν δαντέλες και δεν έπιναν τσάι με μια σταγόνα λεμόνι στις πέντε, καθισμένοι σε αναπαυτικές πολυθρόνες, δεν ήταν παρά ζώα που ή θα εκπαιδευόντουσαν ή θα εξολοθρευόντουσαν.
Τα όπλα είχαν τον κύριο λόγο σε αυτό το πεδίο του "εκπολιτισμού".
Ένα ακόμα πιο αποτελεσματικό όπλο ήταν οι αρρώστιες, στις οποίες οι Ινδιάνοι δεν είχαν αντισώματα.
Αλλά οι Ευρωπαίοι είχαν φέρει στη νέα γη και άλλο <<ψυχολογικό όπλο>. Ήταν αποτελεσματικό, πολύ ήσυχο και "διακριτικό" και βοήθησε πολύ περισσότερο από τα τουφέκια στον έλεγχο των μαζών των Ινδιάνων και στην εξαφάνιση τους.
Το ύπουλο αυτό όπλο δεν είναι παρά τα δυνατά οινοπνευματώδη ποτά των ευρωπαίων. Οι Ινδιάνοι ονόμασαν το ουίσκι "νερό της φωτιάς" αφενός λόγω της ομοιότητάς του με το νερό (το ουίσκι είναι άσπρο και διάφανο) και αφετέρου λόγω της καούρας που προκαλούσε στο στόμα.
Για γενετικούς λόγους οι Ινδιάνοι δεν αντέχουν το οινόπνευμα όσο οι Ευρωπαίοι. Διασκέδαζαν μεν πίνοντας από τα ποτά που τους έδιναν οι έμποροι, αλλά αυτό τους έκανε απρόσεκτους. Πολλοί έπιναν πριν από τις μάχες και γινόντουσαν εύκολα θύματα των αντιπάλων τους. Πολλοί επίσης γίνονταν αλκοολικοί. Αντάλλασσαν τις γούνες και ότι άλλο ζητούσαν οι λευκοί άποικοι με ουίσκι και ρούμι. Ακόμα και σήμερα ο αλκοολισμός βρίσκεται σε ιδιαίτερα αυξημένα ποσοστά στις Ινδιάνικες περιοχές.
Όμως το "νερό της φωτιάς" των λευκών, έκαψε τελικά τους Ινδιάνους, αποδιοργανώνοντας την κοινωνικά δομή τους και κάνοντάς τους ανίκανους να αντισταθούν στους εισβολείς. Σχεδόν σε κάθε κινηματογραφικό έργο "γουέστερν" υπήρχε κάποιος γέρος Ινδιάνος που για να τον κεράσουν οι "έξυπνοι" λευκοί ένα ποτήρι αναγκαζόταν να χορεύει τον χορό της βροχής ή κάτι άλλο.
Το οινόπνευμα ίσως να είναι το πρώτο χημικό όπλο χειραγώγησης των μαζών που χρησιμοποιήθηκε ποτέ.
Από τότε πέρασε πολύς καιρός και τα πράγματα έχουν αλλάξει ελάχιστα. Ο <<Μεγάλος Αδελφός>> χρησιμοποιεί κάθε μέσον για να ελέγξει τις ανθρώπινες μάζες. Κατασταλτική πολιτική, διαφήμιση, μόδα, κατανάλωση, ναρκωτικά, ηλεκτρονικές συσκευές ελέγχου συνείδησης και χημικές ουσίες είναι τα τελευταία όπλα τους στην προσπάθεια χειραγώγησης μας.
Όμως το ύστατο μέσον για την κυριαρχία του αυτή είναι πλέον το νερό. Η μεταβολή του κλίματος έχει αρχίσει να μετατρέπει το νερό σε είδος εν ανεπάρκεια. Και όπου δεν υπάρχει νερό δεν υπάρχει και τροφή. Και όπου δεν υπάρχει τροφή τότε ξεσπούν ταραχές και πόλεμοι.
Έτσι το νερό, το πολύτιμο αυτό υγρό, βάση ζωής για τα πάντα επάνω στη γη μετατρέπεται σε κάτι καυτό. Σε ένα καινούργιο <<Νερό της Φωτιάς>> το οποίο θα βοηθήσει στην υποταγή όλων Ιθαγενών (και λευκών) στον Μεγάλο αδελφό.
ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα συνέβησαν μεγάλες κλιματικές αλλαγές. Αυτό οφειλόταν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και στο κόψιμο των δασών. Έτσι παρά το γεγονός ότι στην αρχή έβγαιναν συνεχώς "μελέτες" που προσπαθούσαν να πείσουν τον κόσμο για το αντίθετο, στις αρχές του 21ου αιώνα οι επιστήμονες αναγκάστηκαν να αλλάξουν πολιτική. Έτσι, ξεχνώντας τα όσα ψέματα έλεγαν λόγο πριν, άρχισαν να μιλάνε με στόμφο για το <<τι μέλλει γενέσθαι>>.
Οι "ειδικοί" άρχισαν να τρέχουν στα κανάλια λέγοντας ο καθένας <<το μακρύ του και το κοντό του>>. Κύριο θέμα τους η διαχείριση των υδάτινων πόρων (όπως επιμένουν να αναφέρουν το νερό) σε όλον τον πλανήτη.
Υπάρχει ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων. Η ανησυχία για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, της αύξησης του πληθυσμού και των πιθανών λύσεων δεν είναι προϊόν της προσπάθειας εκείνων που για χρόνια φώναζαν και ανησυχούσαν προσπαθώντας να αφυπνίσουν τον κόσμο Η ανησυχία είναι προϊόν και τηλεοπτικής κινδυνολογίας (βρέθηκε νέο φλέγον θέμα) αλλά και της εμφανούς πλέον διατάραξης του κλίματος. Τώρα όλοι ενδιαφέρονται για τις <<νέες επιστημονικές γνώσεις>>, τις <<τεχνολογικές δυνατότητες>>, τις <<εναλλακτικές πολιτικές διαχείρισης των υδάτων>> και για <<νέες ολοκληρωμένες προσεγγίσεις>> του θέματος.
Ότι και να λένε πάντως οι τηλεοπτικοί ειδήμονες, είναι γεγονός ότι σε πολλές περιοχές της Γης το νερό αποτελεί πλέον σήμερα μια σοβαρότατη αιτία αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων. Ο ρόλος του νερού στην επιβίωση και στην ανάπτυξη των λαών είναι τόσο καθοριστικής σημασίας ώστε οι αλλαγές στον καθιερωμένο κύκλο του προκαλούν σοβαρές πολιτικές επιπτώσεις.
Αυτός είναι ο λόγος που το νερό, το οποίο εκμεταλλεύονται από κοινού δύο ή περισσότερες χώρες, διαδραματίζει σήμερα καθοριστικό ρόλο ως αιτία και ως αφορμή στις συγκρούσεις ανά την υφήλιο.
Καμία περιοχή της Γης δεν εξαιρείται πλέον από το πρόβλημα της έλλειψης του νερού καθώς τα υπάρχοντα αποθέματα αρχίζουν να λιγοστεύουν. Ακόμα και ο Καναδάς, με τις λίμνες, τα ποτάμια και το πολύ χιόνι, έχει αρχίσει να ανησυχεί και να ψάχνει το θέμα αυτό.
Έτσι, αν κάποιος προσέξει, θα παρατηρήσει ότι οι σοβαρότερες συγκρούσεις συμβαίνουν πάντοτε σε περιοχές που αντιμετωπίζουν λειψυδρία.
Επειδή ο κίνδυνος σύγκρουσης είναι μεγάλος και οι ζημιές από αυτήν θα υπερβούν το όφελος της χρήσης του νερού, αρχίζει να γίνεται αντιληπτό ότι τα κράτη που μοιράζονται κοινούς υδροφόρους ορίζοντες, λίμνες ή ποτάμια θα πρέπει να συνεργαστούν. Η πείρα έχει δείξει ότι το όφελος από αυτήν την συνεργασία είναι πάντοτε μεγαλύτερο από το όφελος που θα προέκυπτε από τις επί μέρους προσπάθειες. Έτσι απαιτείται νέα μορφή διπλωματίας, κατάλληλη οργάνωση, θεσμικά όργανα και νόμοι. Φυσικά πάντοτε θα υπάρχει "στο μανίκι" ο άσσος των όπλων και της βίας.
Σε πολλές περιοχές, είτε λόγω των ακραίων φαινομένων με την μορφή επαναλαμβανομένων και επεκτεινόμενων περιόδων ξηρασίας είτε ως αποτέλεσμα της υπερεκμετάλλευσης, έχει οδηγήσει σε αρκετές περιπτώσεις σε αναγκαστική διεθνή συνεργασία.
Μάλιστα με την νέα τάση της <<νέας εποχής>> και της παγκοσμιοποίησης, τα κράτη διαμελίζονται διαρκώς. Μικρές εθνότητες ανεξαρτητοποιούνται (Γιουγκοσλαβία, Τσεχοσλοβακία κλπ.), δημιουργούνται τεχνητά άλλες (Σκόπια και <<Μακεδόνες>>) και όπου δεν υπάρχουν εντάσεις εφευρίσκονται. Σήμερα περισσότερο από ποτέ ισχύει το περίφημο <<Διαίρει και βασίλευε>>.
Συνήθως τα σύνορα των κρατών δεν συμπίπτουν με τα φυσικά όρια των αποθεμάτων νερού. Και η επιπλέον τεχνητή αύξηση των κρατών προκαλεί ακόμα περισσότερες εντάσεις σχετικά με την αξιοποίηση του νερού. Κλασικό παράδειγμα είναι τα ποτάμια του Έβρου, Αξιού και Νέστου. Έτσι υπάρχει μια μόνιμη τριβή που θα μπορούσε κάποτε να προκαλέσει ανάφλεξη όταν τα πράγματα θα έφταναν σε κάποια άκρα:
- Έβρος: Τα προβλήματα είναι σημαντικά εφόσον μπλέκεται και η πολιτική στην υπόθεση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση της οποίας η χώρα μας είναι μέλος πρέπει να βοηθήσει.
Ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες οι Βούλγαροι αυξομειώνουν τον όγκο νερού που έρχεται στην Ελλάδα. Όταν είναι χειμώνας και υπάρχει μεγάλος όγκος νερού οι Βούλγαροι ανοίγουν τα φράγματα τους για να μην συμβεί υπερχείλιση στα εδάφη τους. Έτσι το πρόβλημα μεταφέρεται στην Ελλάδα όπου η υπερχείλιση του ποταμού προκαλεί πλημμύρες. Όταν αντίθετα υπάρχει ξηρασία καταναλώνουν πολύ νερό και αφήνουν ελάχιστο να κατεβαίνει μέχρι τη θάλασσα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έπρεπε να βοηθήσει την Ελλάδα να έρθει σε συνεννόηση με την Βουλγαρία και την Τουρκία, για να δημιουργηθούν σταθμοί παρακολούθησης της μόλυνσης των υδάτων του ποταμού. Αυτό όμως είναι δύσκολο αφού ο έλεγχος της ρύπανσης σημαίνει έξοδα και κανείς δεν είναι διατεθειμένος να πληρώνει για να πηγαίνει καθαρότερο νερό στον γείτονα.
- Νέστος: Υπάρχουν υπόνοιες ότι ο Νέστος ρυπαίνεται με ραδιενεργά απόβλητα από παλιό ορυχείο ουρανίου στη Βουλγαρία. Όμως, μέχρι σήμερα το Ελληνικό κράτος δεν έχει κάνει συστηματικές μετρήσεις για την ποιότητα των υδάτων του ποταμού. Κάθε φορά που βρέχει, το ποτάμι κατεβάζει τεράστιες ποσότητες σκουπιδιών, καθώς στα όρια με την Βουλγαρία υπάρχουν γύρω από το Νέστο ανεξέλεγκτες χωματερές.
- Αξιός: Το ποτάμι κατεβαίνει από τα Σκόπια και καταλήγει στον Θερμαΐκό όπου σχηματίζει ένα πλούσιο σε ζωή Δέλτα. Η κυριότερη απειλή για το Δέλτα καθώς και για τον Αξιό βρίσκεται πέρα από τα σύνορά μας, στα Σκόπια. Οι Σκοπιανοί εκμεταλλεύονται τα εννέα δέκατα διαδρομής και χρησιμοποιούν τον Αξιό για την ύδρευση των πόλεων τους και την άδρευση των καλλιεργειών τους. Έτσι καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες, ενώ ταυτόχρονα μολύνουν και αυτοί το νερό που εισέρχεται στην Ελλάδα με υπολείμματα γεωργικών φαρμάκων και φυτοφαρμάκων, βιομηχανικά απόβλητα και αστικά λύματα.
- Πρέσπες: Στις Πρέσπες, και ιδιαίτερα στη Μεγάλη Πρέσπα, παρατηρούνται έντονα συμπτώματα ευτροφισμού από οργανικά φορτία ρύπανσης (κυρίως φώσφορος), που προέρχονται από την εκτεταμένη χρήση λιπασμάτων. Πρόβλημα δημιουργεί η συστηματική εναπόθεση στερεών και ορυκτών αποβλήτων, κυρίως από την πλευρά που ανήκει στην Αλβανία και τα Σκόπια, ενώ οι δύο χώρες αντλούν και από τις δύο λίμνες ανεξέλεγκτες ποσότητες νερού. Όπως διαπιστώθηκε, η στάθμη της Μικρής Πρέσπας βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο των τελευταίων ετών, ενώ η Μεγάλη έχασε τα τελευταία 14 χρόνια 1,3 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα.
Όλα αυτά τα προβλήματα, η ανεξέλεγκτη κατανάλωση νερού, η ρύπανση με βαριά μέταλλα, χημικά απόβλητα, βιομηχανικά και αστικά λύματα, ραδιενεργά κατάλοιπα και σκουπίδια προκαλούν ένα εκρηκτικό συνδυασμό. Υπάρχει μια μόνιμη τριβή με τις γειτονικές χώρες και μόνιμη ένταση που επιτείνεται από τα γεωπολιτικά συμφέροντα.
Όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο, έτσι κι εδώ στα Βαλκάνια, θα μπορούσε εύκολα το θέμα της διαχείρισης των υδάτων να αποτελέσει την σπίθα για την ανάφλεξη στην περιοχή.
Για να μπει κάποια τάξη στα πράγματα ο ΟΗΕ και μεγάλοι διεθνείς οργανισμοί έχουν εκπονήσει κανόνες βάσει των οποίων γίνονται οι διαπραγματεύσεις για ότι αφορά την εκμετάλλευση του υγρού στοιχείου είτε πρόκειται για γλυκό νερό είτε για αλμυρό.
Το ποσοστό κατανάλωσης νερού, η ρύπανση, η ναυσιπλοΐα, η προστασία των υδροβιότοπων, τα διεθνή και χωρικά ύδατα καθώς και η αλιεία ρυθμίζονται με αυτόν τον τρόπο. Και οι διπλωμάτες δεν στηρίζονται πλέον μόνο στο πετρέλαιο και τα όπλα. Στηρίζονται και στο ποσοστό νερού που διαθέτουν.
ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΕΠΙΒΙΩΣΗ
Όπως είναι γνωστό η Αφρική μαστίζεται από ξηρασία. Το φαινόμενο επιτείνεται από την συνεχή αποψίλωση των δασών. Η κατάσταση που βιώνουν σε αρκετές περιοχές είναι τέτοια ώστε οι άνθρωποι κόβουν τα εναπομείναντα δένδρα μόνο και μόνο για να φάνε τα ζώα τους τα φύλλα! Ο οποιοσδήποτε μπορεί να φανταστεί την έκταση της οικολογικής καταστροφής που προκαλούν.
Έτσι οι πηγές νερού αρχίζουν να λιγοστεύουν και τα άγρια ζώα συνωστίζονται όλο και περισσότερο στις εναπομείνασες.
Το 2002 συνέβη ένα απίστευτο περιστατικό στην επαρχία Μαντέρα της βορειοανατολικής Κένυας. Η κενυατική εφημερίδα, <<Καθημερινό Έθνος>>, αναφέρει το περιστατικό που συνέβη στην Τακάμπα. Μια προφανώς διψασμένων ομάδα πιθήκων, πιεσμένη από την έλλειψη φυσικού χώρου και νερού, πλησίασε και επιτέθηκε σε χωρικούς την στιγμή που προμηθεύονταν πόσιμο νερό για το χωριό από βυτία. Τα διψασμένα ζώα άρχισαν να τους δαγκώνουν και να τους πετούν πέτρες(!) στην προσπάθειά τους να φτάσουν στο νερό. Οι χωρικοί έφυγαν αφήνοντας τους πιθήκους ελεύθερους να πιουν όσο νερό ήθελαν. Έπειτα από λίγη ώρα επέστρεψαν οπλισμένοι με μαχαίρια και τσεκούρια. Μετά από αρκετή ώρα μάχης οι πίθηκοι φυσικά υποχώρησαν και οι άνθρωποι κέρδισαν το νερό τους.
Ολόκληρο το γεγονός διάρκεσε περίπου δύο ώρες. Ένας ανώτερος δημόσιος υπάλληλος της περιοχής ανάφερε ότι οι πίθηκοι έμειναν και πολέμησαν με μανία πριν υποχωρήσουν. Οι δέκα άνδρες που τραυματίστηκαν πήγαν στην τοπική κλινική για τις πρώτες βοήθειες.
Σε άλλη μια περίπτωση, οι πίθηκοι κατηγορούνται για τον θάνατο ενός βοσκού πάλι στην βορειοανατολική Κένυα, στην επαρχία Γουαζίρ, που πέθανε από σοβαρά χτυπήματα στο κεφάλι. Η επίθεση αναφέρεται ότι έγινε επειδή οι βοσκοί μονοπωλούσαν την τοπική πηγή για τα ζώα τους, εμποδίζοντας έτσι μια ομάδα πιθήκων της περιοχής να πιει νερό.
Λόγω της ξηρασίας, τα κοντινά φράγματα είχαν στεγνώσει και εκεί βρισκόταν η μόνη πηγή νερού για πολλά χιλιόμετρα γύρω. Οι επιθέσεις πιθήκων εναντίον ανθρώπων έχουν αρχίσει να γίνονται πολύ συχνές. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της συρρίκνωσης των τόπων διαμονής τους αλλά και την ξηρασία που μετατρέπει την Αφρική σε μια τεράστια έρημο. Το νερό είναι απολύτως απαραίτητο για την επιβίωση. Και τα ζώα πρέπει να επιβιώσουν και αυτά.
Πιστεύετε ότι παρόμοια περιστατικά δεν έχουν συμβεί ήδη μεταξύ των ανθρώπων; Ή το λιγότερο ότι δεν θα συμβούν στο μέλλον;
ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ
Όταν οι επιστήμονες ανακαλύπτουν σε κάποιον άλλον πλανήτη ίχνη νερού, αμέσως λένε όλοι ότι εκεί μπορεί να υπάρχει και ζωή. Αυτό το γεγονός δείχνει την σημασία που έχει το νερό για την ύπαρξη της ζωής.
Ένας κόσμος χωρίς νερό θα ήταν και ένας κόσμος χωρίς ζωή. Μέσα στην θάλασσα γεννήθηκε η ζωή και μιμούμενοι αυτό το πρωταρχικό σχέδιο, δημιουργούμαστε και εμείς μέσα στο νερό της μήτρας.
Το 70% της επιφάνειας του πλανήτη μας καλύπτεται από το νερό.
Το 70% του σώματός μας αποτελείται από νερό.
Πάνω από το 90% του βάρους της τροφής μας είναι νερό. Αυτά μόνο είναι αρκετά για να δείξουν την σπουδαιότητά του.
Η ιστορία του ανθρώπου και του πολιτισμού του ήταν πάντοτε συνυφασμένη μαζί του. Οι πολιτισμοί της αρχαιότητας είχαν αυτό σαν κριτήριο για την εγκατάσταση και την δημιουργία οικισμών. Η θάλασσα αν και δεν είναι πόσιμη είναι εντούτοις πολύ χρήσιμη και ουσιώδους σημασίας για την επιβίωσή μας. Προσφέρει άφθονη τροφή και είναι ο δρόμος του εμπορίου και της μετακίνησης ανθρώπων, αγαθών και ιδεών.
Με την δύναμη του κινήσαμε στην αρχή υδρόμυλους για να φτιάχνουμε αλεύρι και στην συνέχεια υδροστρόβιλους για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο πλανήτης μας έχει περίπου 1,5 δισεκατομμύριο κυβικά χιλιόμετρα νερού στην επιφάνειά του.
Από αυτά περίπου το 97% βρίσκεται "άχρηστο" στις θάλασσες και λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας του σε αλάτι. Βασική οδηγία επιβίωσης για τους ναυαγούς είναι ότι όσο και να διψούν δεν πρέπει ποτέ να πιούν θαλασσινό νερό. Ο λόγος είναι ότι αν πιουν ένα ποτήρι, ο οργανισμός θα διώξει ενάμιση ποτήρι νερό για να μπορέσει να απαλλαγεί από το αλάτι που ήπιαν μαζί με το νερό.
Το υπόλοιπο 3% που απομένει είναι πόσιμο γλυκό νερό.
Τα δύο τρίτα του γλυκού νερού βρίσκονται αποθηκευμένα υπό μορφήν πάγου και χιονιού στους πόλους και τους μεγάλους ορεινούς όγκους. Το υπόλοιπο βρίσκεται σε υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες, σε λίμνες και σε ποτάμια.
Με λίγα λόγια αν όλο το νερό της γης έμπαινε σε ένα ποτήρι το συνολικό γλυκό νερό που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αντιστοιχεί σε μια σταγόνα! Και αυτήν την πολύτιμη σταγόνα την καταστρέφουμε ανεπανόρθωτα με την υπερεκμετάλλευση και την μόλυνση.
Μην ανησυχείτε όμως. Παρά τα όσα λέγονται για την καταστροφή του κλίματος και της φύσης, η φύση με την τεράστια βιοποικιλότητα της δεν πρόκειται να πάθει τίποτε. Ένας πολύ σημαντικός όρος επιβίωσης είναι η διαφορετικότητα. Για παράδειγμα σε μια παραλία ένα είδος πουλιού μαζεύει την τροφή του στο σημείο που σκάνε τα κύματα. Ένα άλλο είδος στον αφρό των κυμάτων. Ένα άλλο είδος τσαλαβουτάει στα ρηχα. Έτσι σε ένα σημείο τρέφονται χωρίς προβλήματα τρία είδη πουλιών. Αν κάτι πάει στραβά δεν πρόκειται να χαθούν και τα τρία και οι κύκλοι της φύσης θα συνεχιστούν.
Εκείνο που πρόκειται να εξαφανισθεί είναι μόνο το ανθρώπινο είδος, το οποίο με την μόδα της παγκοσμιοποίησης ομογενοποιείται και ζει ακριβώς με τον ίδιο τρόπο σε τελείως διαφορετικά περιβάλλοντα. Αυτό απαιτεί τεράστια κατανάλωση πόρων και μάλιστα πόρων που δεν είναι εύκολο να αναπληρωθούν. Όπως συμβαίνει με το νερό.
Σε πολλές περιοχές οι κάτοικοι στραγγίζουν τα υπόγεια νερά, κυριολεκτικά <<τρώγοντας τα έτοιμα>>. Αν είχατε στην τράπεζα κάποια χρήματα για να επιβιώσετε εσείς και τα παιδιά σας, θα τα ξοδεύατε όλα ή θα αφήνατε ένα ποσόν για να το διαχειριστούν τα παιδιά σας και να μην πεθάνουν από πείνα όταν θα μεγαλώσουν;
Οποιοσδήποτε λογικός άνθρωπος θα έλεγε ότι θα έκανε οικονομία ώστε να ξοδέψει κατά το δυνατόν τα λιγότερα.
Σήμερα όμως κανένας δεν κάνει αυτό το πράγμα με το νερό. Σε πολλές περιοχές "τραβάνε" από τον υδροφόρο ορίζοντα μέχρι και το 150% της απόδοσης του. Δηλαδή αν ο υδροφόρος ορίζοντας μαζεύει κάθε χρόνο 100 κιλά νερό εμείς θα τραβήξουμε 150 κιλά.
Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να "στεγνώνει" κυριολεκτικά το υπόγειο νερό και να προκαλούνται τεράστια προβλήματα που "λύνονται" κοντό φθαλμα με τράβηγμα ακόμα περισσότερου νερού.
Η πρώτη καταγεγραμμένη συνθήκη που αφορούσε το νερό ήταν περίπου το 3.000 προ Χριστού, όταν δύο πόλεις, του πάλαι ποτέ Σουμεριακού πολιτισμού, υπέγραψαν συμφωνία σχετικά με την εκμετάλλευση των νερών του ποταμού Τίγρη.
Από τότε έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 3.500 παρόμοιες συνθήκες. Όλες ασχολούνται με ζητήματα ναυσιπλοΐας, αλιεία, χωρικά ύδατα και την άρδευση από ποταμούς και λίμνες.
Κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα έγινε μια τρομερή κατασπατάληση του γλυκού νερού του πλανήτη μας. Το νε΄ρο μπήκε κυριολεκτικά στο χρηματιστήριο, μετατράπηκε σε <<υδάτινο πόρο>> και απέκτησε τιμή. Όταν προς το τέλος του αιώνα έφθασε στο απροχώρητο και άρχισε να υπάρχει σοβαρή έλλειψη νερού όλοι άρχισαν να ανησυχούν και να αναφέρονται σε θέματα που αφορούν την χρήση των <<υδάτινων πόρων>>, την διαχείρισή τους και την προστασία τους.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, ο οποίος παίζει πια τον ρόλο του παγκόσμιου χωροφύλακα και άρχισε να έχει θύματα στις τοπικές φασαρίες, το νερό μπορεί να αποτελέσει αιτία τριβών και συγκρούσεων μεταξύ γειτονικών χωρών.
Τουλάχιστον σε 200 περιοχές, τα υδάτινα αποθέματα κατανέμονται μεταξύ δύο ή και περισσοτέρων χωρών. Και εκεί ζουν περίπου τρία δισεκατομμύρια άνθρωποι.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Μέση Ανατολή, όπου όχι μόνο οι <<υδάτινοι πόροι>> είναι λιγότεροι σε σχέση με άλλες περιοχές. Για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα επιπλέον είναι και άνισα κατανεμημένοι. Στο τέλος του 20ου αιώνα η Τουρκία είχε υπό τον έλεγχό της 92.3% του γλυκού νερού, το Ισραήλ 1,75%, η Ιορδανία 0,75%, η Συρία 3,7% και η Σαουδική Αραβία 1,5%. Έτσι δεν είναι τυχαίο πως το στρατηγικό δόγμα του Ισραήλ περιέχει την ρητή διατύπωση πως κάθε παρενόχληση της ροής των νερών του Ιορδάνη ποταμού συνιστά casus belli (αιτία πολέμου). Αντίστοιχα μας απειλούν οι Τούρκοι αν αυξήσουμε τα χωρικά μας ύδατα στα 12 μίλια. Την δεκαετία του 1980 οι Γιαπωνέζοι χάλασαν μερικά δισεκατομμύρια δολάρια για να σταθεροποιήσουν έναν μικρό βράχο στον Ειρηνικό που εξαφανιζόταν από την διάβρωση. Το βραχάκι ανήκε στην Ιαπωνία και δικαιολογούσε μια περιοχή 200 ναυτικών μιλίων γύρω του σαν <<Ιαπωνική περιοχή ψαρέματος>>.
Μια άλλη χαρακτηριστική περίπτωση όπου τα νερά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως στρατηγικό όπλο, είναι εκείνη της Ινδίας και του Πακιστάν. Το Πακιστάν είναι μια χώρα με σημαντική λειψυδρία. Στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στα νερά της ληκάνης απορροής των Ιμαλαΐων και του Ινδού ποταμού, την οποία μοιράζεται με την Ινδία. Το 1960 υπεγράφη συνθήκη μεταξύ των δύο χωρών, η οποία ορίζει τον διαμερισμό των νερών των ποταμών που κατεβαίνουν από το Θιβέτ, περνώντας πρώτα από το έδαφος της Ινδίας. Η Ινδία έχει την δυνατότητα να διακόψει την ροή των ποταμών με τα φράγματα. έτσι μπορεί να καταδικάσει το Πακιστάν σε δίψα. Αυτή η απειλή χρησιμοποιείται μόνιμα κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Μέχρι σήμερα οι δύο χώρες έχουν καταφέρει να συμφωνήσουν, αλλά κανείς δεν ξέρει τι επιφυλάσσει το μέλλον με τα πυρηνικά που κουβαλάνε πια οι δύο ρακένδυτες υπερδυνάμεις.
Το νερό επομένως μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως στρατηγικό όπλο. Βέβαια δεν έχει υπάρξει τεκμηρίωση σχετικά με το αν έγιναν πόλεμοι για το νερό. Όμως η περίπτωση της Κύπρου δείχνει αυτό ακριβώς. Ότι όταν σχεδιαστεί ένας πόλεμος παίζει μεγάλο ρόλο η ποσότητα των υπογείων ή υπέργειων νερών που υπάρχουν (βλέπε πόλεμο στην Λιβύη). Αν μπορούσαμε να παραβάλουμε τους υδρογραφικούς χάρτες της Κύπρου με τις εισβολείς Αττίλας ένα και δύο θα δούμε ότι οι Τούρκοι έχουν καταλάβει πολλά <<στρατηγικά σημεία>> με νερό. Έτσι αν και ίσως δεν ήταν άμεση αιτία το νερό ήταν ένας σημαντικός παράγοντας στον σχεδιασμό της επίθεσης. Έτσι είναι επόμενο ότι σε μια λειψυδρία θα αποτελέσει και αιτία πολέμου.
Αν και το νερό δεν είναι βιομηχανική πρώτη ύλη (όπως αντιμετωπίζεται ουσιαστικά) αλλά κοινωνικό αγαθό και πηγή ζωής δεν είναι προσβάσιμο σε όλους στον ίδιο βαθμό.
Ο πλούσιος βιομηχανικός βορράς έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό για την εξυπηρέτηση των αναγκών του για το 100% του πληθυσμού του. Η σπατάλη σε αυτήν την περίπτωση είναι δεδομένη αν και έχουν αρχίσει παντού να <<σφίγγουν τα λουριά>> λόγω της αλλαγής του κλίματος. Έτσι οι Αμερικάνοι στις ΗΠΑ καταναλώνουν έξι φορές περισσότερο νερό από τους Ινδούς και 30 φορές από τους Κενυάτες. Και επειδή πρόκειται για <<ποσοστό κατανάλωσης>> η διαφορά μεγαλώνει ακόμα περισσότερο υπέρ των Αμερικανών, αφού το περισσότερο νερό στον Τρίτο Κόσμο το καταναλώνουν οι δυτικές βιομηχανίες που δραστηριοποιούνται εκεί.
Έτσι τα ποσοστά προσωπικής κατανάλωσης νερού πέφτουν στο 80% του δυτικού στις χώρες της Ασίας και της Μέσης Ανατολής και στο 50 % στην Αφρική. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η παιδική θνησιμότητα στην Υποσαχάρια Αφρική φτάνει στους 175 θανάτους κάθε 1.000 παιδιά, ενώ ο αντίστοιχος αριθμός για τις βιομηχανικές χώρες είναι μόνο έξι! Σχεδόν το 20% των παιδιών του πλανήτη δεν έχουν τα περίπου 20 λίτρα πόσιμου νερού, τα οποία απαιτούνται για να πιούν, να πλυθούν και να μαγειρέψουν. Έτσι οι κακές συνθήκες διατροφής και υγιεινής είναι η αφετηρία μιας σειράς ασθενειών που συντελούν στην παιδική θνησιμότητα.
Όμως και αρκετές χώρες που σήμερα απολαμβάνουν πλήρη ή σχετική επάρκεια νερού αναμένεται πως θα αντιμετωπίσουν σημαντικά προβλήματα μέχρι το 2025.
Συνεχίζετε...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.